spido

Een zeer achterhaald, dualistisch mensbeeld! De mens is volgens de moderne psychologie primair helemaal geen verstandig wezen, maar gebruikt zijn verstand slechts om zijn ideeën en daden achteràf tegenover zichzelf en anderen te verdedigen. Rationalisatie is dus een secundair proces. Als Pjotr hierbij harmonie ervaart, betekent dit alleen maar dat hij zichzelf gemakkelijk vergeeft.

Beste Vanzomereng, Daarom kies ik, als het om draaitafels en elementen gaat, altijd voor de minst kleurende. (Zie antwoord aan Tubejack.) Ik wil je wel toevertrouwen dat ik wat teleurgesteld was toen ik de eerste luistervergelijking beleefde tussen de houten (22 mm multiplex, zwaar verstevigd en gedempt) prototypes en de spekstenen prototypes van de luidsprekers die jij noemt. Want net als bij de LP / CD vergelijking: het geluid van de SoundStone types leek 'kleiner". Ik miste de vertrouwde "warmte" van het hout aanvankelijk. "Warmte": hoe gering ook in vergelijking met de dreunbassende MDF slappewandspeakers die men veelal in winkels koopt, maar die er toch helemaal niet had moeten zijn. "Warmte" die het gevolg is van resonantie en vervorming: net als bij de draaitafels. Ik mis die warmte nu niet meer en ben blij met de precisie die ervoor in de plaats kwam. Perfect zijn ze natuurlijk niet, die spekstenen luidsprekers, in absolute zin. Maar ze komen wel véél dichter in de buurt.

Beste Tubejack, Àlle platenspelers zijn kleurdozen. Sommigen kleuren méér dan andere, en sommige doen dat mìnder. Sommige doen dat móóier dan andere, en sommige doen dat mìnder mooi. Ik heb altijd een voorkeur gehad voor platenspelers en elementen met minimale kleuring. Spelers als de TD 125 en de TD 126 voldeden aan die eis, net zoals MC-elementen met zeer geringe spoelweerstand.

Beste Groovy, Er zijn eenvoudige lieden - mensen die veel verstand hebben van techniek en die zich niet laten imponeren door hoge prijzen - die zulke "All Balance" armen nog steeds gebruiken. Soms worden de lagers bijgesteld of vernieuwd: dat is alles. Waarom heb jij ze weg gedaan?

Jammer, dat de discussie nu weer ontaardt in een welles-nietes van analoog (lp) versus digitaal (cd). Zo generaliserend hoeft de vergelijking helemaal niet te zijn. Maar als jullie het zo willen, zal ik hierover ook mijn idee geven. Platenspelers zijn kleurdozen met mechanische resonanties, aftast/compressievervorming, jank, zweving, gestommel, akoestisch feedback, o verd.. m'n naald is vies, en moet ik nu alweer een nieuwe kant opzetten? Naarmate het signaal sterker is, neemt de vervorming toe. CD-spelers hebben al deze nadelen niet. En bij het sterkste signaal is hun vervorming minimaal. Toch ben ik momenteel heel druk met de reanimatie van een vintage draaitafel, waarvan het motortje na 35 jaar trouwe dienst het leven heeft gelaten. Want het moge dan een kleurdoos zijn... je hóudt nu eenmaal van zo'n ding. Met z'n kleur. Met z'n warmte.

Zolang je verschillen hoort is het niet goed.

Beste Tubejack, Op deze éne luister-vergelijking zou ik zeker geen algemene regel willen funderen. Maar er zijn méér van dergelijke vergelijkingen geweest met vinyl vs. cd in mijn muziekcollectie, en daarbij werden diverse platenspelers en elementen enerzijds en cd-spelers anderzijds van diverse leeftijden worden gebruikt: ook vrij recente. In het algemeen vind ik de ("geremasterde") cd-versies beter klinken dan het oorspronkelijke vinyl, hoewel ik toegeef dat ik er in het begin soms aan moest wennen. Sterker nog: de cd-versies stelden me aanvankelijk teleur. Bij goede cd-heruitgaven lijkt de totaalklank soms "kleiner" te zijn geworden: de opnameruimte, het koor, het orkest... Je krijgt de neiging het volume verder open te schroeven om de vollere, warmere lp-klank terug te krijgen. Maar als je goed luistert, blijkt de cd-versie dikwijls preciezer, duidelijker (articulatie o.m.!) en dynamischer te zijn.

Beste Pjotr, Nee hoor. Ik wilde jullie alleen deelgenoot maken van een recente luistervergelijking tussen de oude vinylversie en de nieuwere CD-versie van hetzelfde materiaal (Weihnachtsoratorium). Misschien zijn er wel forummers met vergelijkbare ervaringen?

Hoeveel verbruikt zo'n meter eigenlijk? En wie moet dat betalen?

Beste Karma, Je zou eens moeten weten over wat voor onzinnigheden en overbodigheden veel mensen enthousiast zijn! (En vooral wanneer die onzinnigheden en overbodigheden ook nog onzinnig dúúr zijn.)

Nou, Karma, dan hou jij waarschijnlijk van kleuring. Heel objectief gezien, natuurlijk...

Beste Pjotr, Dat gold dan waarschijnlijk voor pop en white blues opnamen, waar nu inderdaad ook geen hifi meer van is te maken. Maar de EMI / Abbey Road Studio opnamen van bijv. Hopkin en Shapiro klinken nu - en klonken toen - zeker niet "vet". (Sorry voor de beperkte Youtube-kwaliteit! 't Is maar om een béétje 'n idee te geven...)

Bij goede weergave van goede opnamen in een goede akoestiek is DSP niet nodig. In andere gevallen kan DSP òngelooflijk goede weergave (incredible sound) mogelijk maken. Spido blijft echter voorstander van credible sound. (Geloofwaardig goede weergave.)

Beste Carl, Inderdaad vonden de Britse platenmaatschappijen de klassieke markt veel belangrijker. Pop werd immers toch altijd op inferieure apparatuur afgespeeld? En de liefhebbers ervan vonden weergavekwaliteit toch helemaal niet belangrijk? Vandaar dat er ook Beatlesplaten werden uitgebracht als "stereo", waarbij eenvoudig twee sporen werden gecombineerd met vocals in één kanaal en de rest van de herrie in het andere. Toch werden er wel zeer serieuze hifi-stereo LP's uitgebracht. Maar dan wel voor mensen die ook oog en oor hadden voor kwaliteit: jazz liefhebbers, met name. Zo bracht Fontana (Philips) bijvoorbeeld deze plaat uit, die nog steeds zowel om artistieke als om opname-technische redenen zeer wordt gewaardeerd: Overigens heeft Spido vanmiddag zitten luisteren naar technisch uitstekende zestiger / begin jaren '70 jaren opnamen uit de Abbey Road Studio's (EMI), zowel vanaf vinyl als vanaf CD (compilaties, re-issues). Van Mary Hopkin, bijvoorbeeld ("Postcard" 1969, "Earth Song / Ocean Song" 1971), en van Helen Shapiro met het orkest van Norrie Paramor ("Basin Street Blues", "St. Louis Blues" (ca. 1963). Als ze wilden, konden ze er wat van, daar in Abbey Road!

Beste Dared, 'k Ben benieuwd naar het resultaat! Is het een fijne luidspreker geworden?

Voorbeelden van zeer goede stereo LP's (niet-klassiek) van vóór 1970: 1959 1958 En nog veel meer...

Beste Karma, Het gaat jou er om dat de weerstanden zo weinig mogelijk inductie moeten hebben? Waarom? Heb je ooit last gehad van de inductie van weerstanden? Dit item doet me denken aan de volkomen zinloze experimenten die we tientallen jaren geleden hebben uitgevoerd, en die tot grote hilariteit en zelfs slappe lach hebben geleid. We meenden toen ook dat een weerstand alleen maar een weerstand moest zijn, en dus absoluut geen inductie moest opleveren. Toen besloten we om twee draadgewonden weerstandjes met 2x de gespecificeerde waarde parallel te zetten als "twisted pair": met de windingen van het weerstandsdraad in tegenovergestelde richtingen. Zo elimineerden ze elkaars inductie en bovendien waren ze samen 2x zo zwaar belastbaar. Iets vergelijkbaars deden we met goede (MKP) condensatoren: twee MKPs met ieder de helft van de gespecificeerde waarde parallel gemonteerd als "twisted pair", dus met de wikkelingen tegengesteld. Zo maak je op discrete wijze goedkope, geheel inductievrije "Supreme" MKPs. De hilariteit en de slappe lach traden op doordat we ons voortdurend vergisten en elkaar voor het lapje hielden, want niemand kon verschillen horen (of akoestisch meten!) tussen de zo behandelde luidsprekers en die met enkelvoudige filtercomponenten. Het is in de eerste plaats van belang dat de filtercomponenten de juiste waarden hebben. In veel filters klopt daar geen hol van. Verder is Spido van mening dat in een luidsprekersysteem met een goede combinatie van drivers helemaal geen weerstanden thuishoren.

Waarom vinyl "beter klinkt"? Misschien door gewenning? Door een gebrekkig oordeel? Door vooringenomenheid? Een recente luister-ervaring: Onder zware invloed van het Kerstgebeuren beluisterde ik voor de zoveelste keer in m'n leven met veel muzikaal en religieus plezier de 3LP platencassette "Weihnachtsoratorium" van J.S. Bach, in de 1974 uitvoering door Nicolaus Harnoncourt c.s. Een prachtige uitgave van Telefunken "Das Alte Werk", met complete partituur, tekstboek, musicologie, beschrijving van de authentieke instrumenten, enzovoort. In mijn huiskamer dit keer echter voor het eerst niet via de SME 3009 II arm, maar via de Ortofon AS 212. (Verder, zoals wellicht bekend: Ortofon MC200 element en MCA-10 step-up.) Eerste deel: "Jauchzet! Frohlocket!" (Juicht! Weest vrolijk!), met flink wat paukenslagen er in. De paukenslager heet(te?) Kurt Hammer, zag ik in het boek. Een alleszins vertrouwenwekkende naam. Welnu: ik jauchzte! Ik frohlockete! Want de paukenslagen klonken een stuk dynamischer, strakker en dieper dan ik me van vorig jaar herinnerde. Alsof ze met hardere stokken werden geslagen, ook. En eigenlijk gold dit voor het hele werk: de verstaanbaarheid was beter, de instrumenten kwamen meer los, het koper was koperiger en het hout was houtiger. Gisteren bezocht ik enkele grotere plaatsen. U weet wel: van die plaatsen met verkeerslichten, waar je echt wel moet afremmen voordat je er weer uit rijdt. In één van die plaatsen was nog een echte platenwinkel (CD, LP, DVD). En daar hadden ze de "50 jaar Das Alte Werk" heruitgave op 2CDs van dezelfde uitvoering in een bakje "Kerst" staan. Voor nog geen eurotientje. Zoiets neem je dan mee, puur uit nieuwsgierigheid. En ook, moet ik eerlijk toegeven, omdat zes plaatkanten spelen, omdraaien, schoonmaken, nat afspelen, afdrogen en opbergen toch wel iets afdoet aan de muzikale en religieuze vreugde. Wel... of het nu komt door de remastering, of alleen maar door de digitale uitlezing... ik weet het niet... maar... een totaal andere klank! Die wolligheid, die warmte, die zwoelheid van de LP's was me nooit opgevallen, maar de CD's brachten die aan het licht. Welk licht? Volgens Herbert von Karajan was de LP "gaslicht" geweest, en hadden we "nu" (dat was anno ca. 1980) eindelijk elektrisch licht! Gaslicht was mooi: warm, zacht, lieflijk. Maar met elektrisch licht kon je alles beter zien. Ik moest toch weer even aan Herbert denken, toen ik die CD-versie hoorde. Niet met veel plezier, want ik mocht hem niet erg graag. Maar hij had toch wel gelijk, denk ik.

Beste Karma, Ad A: Waarom staat die weerstand daar eigenlijk? Ad B: Ja, hij vermindert het rendement van de tweeter. (Overigens vermindert hij ook de impedantie van de tweeter, maar dat is alleen van belang voor de filtering.)

Spido gaat helemaal niets beamen. Spreek voor jezelf, Thingman, dat levert al genoeg onzin op.

Sommige Ikea kasten moeten het voor hun stevigheid hebben van de zwaartekracht: als de plankjes niet in de juiste stand zijn aangebracht, dondert de hele zaak in elkaar. Zie het verhaal (met schokkende foto!) over het CD-meubel van die firma in het boekje dat Pluto uitdeelt...

Dat zou mooi zijn, beste KT88! In de service manual zie ik nu dat er twee motortypes zijn gebruikt: servicenr. 7 845 011 voor apparaten tot nr. 47 276; servicenr. 7 846 052 voor apparaten vanaf nr. 47 276. Ik moet via de reparateur, waar de draaitafel nu staat, nog te weten zien te komen welk serienummer van toepassing is.

Beste Mumsoft, Het komt mij voor dat jij in staat bent moeiteloos àlles uit àlles op te maken. Maar wat ik bedoelde het volk duidelijk te maken, is dat ik voor het beoordelen van weergavekwaliteit veelal gebruik maak van mijn kennis van de uitspraakregels van de Engelse taal. Daarvoor is een goede bron nodig: een goed geschoolde Britse spreker of zanger (m/v/?) met een uitstekende uitspraak, en een goede opnamekwaliteit. Daarvoor is ook goede afspeel- en weergave-apparatuur nodig: een goede element/arm/voorversterkercombinatie en uitstekende luidsprekers, met name. Ik nam de opname van Cleo Laine Live!!! at Carnegie Hall (1974) als voorbeeld van een goede bron. Van de afspeel- en weergave-apparatuur gaf ik geen beschrijving, maar ik zal er kort iets over zeggen. Om te beginnen zijn er maar weinig pick-up elementen die in staat zijn de kleine details in articulatie goed te verwerken. Alleen de allerbeste elementen kunnen dat in voor mij bevredigende mate, en dat zijn (toevalligerwijze?) MC-elementen met een inwendige weerstand van minder dan een halve ohm, mits afgesloten op ca. 10 Ω. Wat de luidsprekers betreft: ook hier zijn er maar heel weinig die er iets goeds van bakken. De meeste luidsprekers klinken neuzelig, slisserig, hees, brommerig... hebben, kortom, zèlf geen goede articulatie. De weergave moet vanzelfsprekend van hoog tot laag goed zijn, maar voor het gebruiken van articulatie voor het beoordelen van weergavekwaliteit moet vooral de hogetonenweergave (>1 kHz) prima in orde zijn. In de rubriek "Vintage" vroeg ik onlangs aandacht voor de Engasound 3KF luidspreker, die uitgerust was met ofwel een massaloze ionisatieluidspreker (IonoFane), ofwel een vrijwel massaloze Kelly DK30 of Decca London Ribbon hogetonenluidspreker. Zulke hogetonenluidsprekers waren, indien gecombineerd met goede middentoners, in staat "minor differences" in de articulatie aan het licht te brengen. (Zij konden ook strijkerskoren laten glanzen, koperblazers laten stralen, enzovoorts... Maar daar heb ik het nu niet over.) Jan Endenburg combineerde zijn hogetonenunits met Fane 501 of 601 middentoners; Hans Baan, bijvoorbeeld, en je onderdanige dienaar, combineerden die met Jordan Watts modules. Al die prachtige units van toen zijn er nu niet meer, maar de combinatie van 5 cm titanium dome met foil tweeter die ik nu gebruik doet er kwalitatief niet voor onder en is bovendien veel zwaarder (en langer) belastbaar. Dus nee, ik ben niet op zoek naar betere speakers. Waarom zou ik?

Als je een element met de scoop wilt beoordelen, kun je dat m.i. het best ná RIAA correctie doen. Na de volledige phono-voorversterking, dus op lijn-niveau. Het signaal van de meetplaat is dan "rechtgetrokken".

J.S. Bach, Weihnachtsoratorium, Telefunken "Das Alte Werk", 1973 maar tijdloos.