spido

Hoe één gitaar vijf jongelui van de straat kan houden...

Nou, wanneer ik weer eens iets doms, iets ondeskundigs, iets onzinnigs of iets waanzinnigs heb beweerd, ben ik altijd weer blij en dankbaar als een verstandige, deskundige, geestelijk gezonde forummer mij terecht wijst. Dat moet hij dan wel met verstandige, deskundige argumenten doen: op een manier die getuigt van geestelijke gezondheid. Mensen die wéten waar ze het over hebben, gebruiken overigens nooit "ik vind..." als argument.

http://www.soundfoun...mb/ttrabco.html

Beste Robx, De electrolytische "Elcaps" waarvoor Raymond Cooke destijds zelfs voor het forum van de AES zijn lansen brak, zijn inmiddels helemaal geen condensatoren meer, maar een soort niet-lineaire weerstanden. Bij vrijwel alle Elcap exemplaren in mijn junk box is de capaciteit verlopen, zo niet geheel done gone... Wie oude KEF speakers heeft: hij vervange de elektrolytische Elcap condensatoren door moderne MKP's en vervange de verzadigende en hysteresis-vervormende ferrietkern-laag-seriespoelen door goede (hoog belastbare, laag-ohmige) trafokernspoelen. Echter... Omdat er inmiddels veel betere units voor lage frequenties zijn dan de reeds bij 1 kHz heftig opbrekende B139, en voor midden dan de door onvoldoend gedempte membraan-elasticiteit sterk na-ijlende bextrene B110, en voor hoog dan de tamelijk zware en luie melinex T15 of T27... zou Spido zeggen: gooi àl die ouwe KEF-troep (filter èn units) maar liever meteen in de Kliko! Weersta de neiging ze er opnieuw uit te vissen: het zou u slechts nieuwe teleurstellingen kunnen opleveren. Vervanging kan, vooral in het geval van KEF, nauwelijks iets anders dan verbetering opleveren... Overigens: de DM3 van B&W is ook uitgerust met een serie-ferrietkernspoel voor de woofer. Gauw vervangen, dus!

Beste Tubejack, Goede luidsprekers kunnen toch nooit "tè groot" zijn?

De DM3 was destijds typisch een luidspreker voor minnaars van kamermuziek en/of jazz in kleine bezetting (combo), die op beschaafd luidheidsniveau werd afgespeeld. Niet bij uitstek bedoeld voor audiofielen, dus, maar voor muziekliefhebbers. "Monitors" waren er destijds in allerlei soorten en maten. De benaming wilde alleen aangeven dat de luidsprekers geschikt waren (c.q. zouden zijn, volgens de maker) voor het beoordelen en evalueren van opnames in geluidsstudio's. Erg veel dynamiek boden deze speakers niet, m.n. in het basgebied (vrij laag rendement, beperkt basbereik), maar wel een hoge mate van precisie. Dat kwam mede doordat het geheel gesloten systemen waren. Men adviseerde de speakers in de hoeken van de kamer te plaatsen, zodat de bas op natuurlijke wijze werd versterkt. Als ik me goed herinner, was de unitbezetting dezelfde als van de eerste serie DM2 (dus niet de latere DM2A, d.i. "Adjustable" ofwel "regelbaar"!): een ovale Heco breedbander met glasvezel-conusversterking voor laag-midden, en verder een BBC-monitor bezetting (Spendor, Rogers, Harbeth) met een Celestion HF1300 treble unit en een Coles 4001 supertweeter. (B&W maakte toen nog niet z'n eigen units!) De product-informatie was inderdaad indrukwekkend, destijds.

Beste ravon, Dat zou best kunnen kloppen, ja. Een zachter, c.q. akoestisch "opener" materiaal is voor een bass trap wellicht zelfs aan te bevelen: je wilt immers energie verliezen? Maar bij een dergelijke pipe bass trap, zoals ontworpen door Arthur Noxon en toegelicht op de 79e AES Convention, oktober 1985, New York: ik herinner 't me nog goed!) zijn de einden van de pijp dicht en is de pijp zèlf gedeeltelijk poreus.* (Een gedempte halfopen pijp met een exponentiële spleet tot 1/3 van de hoogte zou wellicht ook effectief en ook tamelijk breedbandig / niet-kritisch werken... Maar bij het Noxon ontwerp - door ASC nu al bijna drie decennia op de markt gebracht - zijn de meeste berekeningen en experimenten al gedaan!) http://www.asc-hifi....tening-room.pdf http://asc-hifi.com/tube-trap.htm Desalniettemin handhaaf ik mijn bewering: bass traps zijn in principe tegen-natuurlijk, meestal niet nodig en daardoor zelfs ongewenst. (Want veroorzaken conflicten tussen oog en oor.) Maar àls bepaalde lage frequenties moeten worden geëlimineerd, dan kan dat het beste smalbandig en zeer steil gebeuren. En liefst actief, dus elektronisch gecontroleerd.

Beste Ravon, Een 1/4 lambda demper zou toch tenminste heel stijve wanden moeten hebben? Zeg maar: een lange, met dempingsmateriaal gevulde pijp die aan de bovenzijde open is? Maar hoe zou je dan de fase omkeren? (Zoals bij de resonator van #44, dus.)

Veel plezier & succes gewenst in je nieuwe baan!

Het komt mij voor dat elke door jullie genoemde tangentiale toonarm te weinig effectieve massa heeft voor een topklasse / professioneel / no compromise (d.w.z. MC low compliance / low output / low impedance) element. Zoals een EMT Tondose, een Ortofon SPU / SL / MC, of een Decca "Gold" London. Is die indruk juist?

Beste Hans, Bedenk dat de houtwolcementplaat weliswaar dun is voor langere golven, maar dik is voor korte golfjes: vooral wanneer die de platen schuin treffen. Bedenk verder, dat de via het dakbeschot gedeeltelijk (want gebandfilterde, en deels dóórgelekte / verloren of geabsorbeerde) gereflecteerde golfjes het traject door het houtwolcement tenminste twee keer moeten afleggen (hoek van inval = (min of meer*) hoek van uitval)... en wellicht nog vaker, vooraleer zij het oor van de door zijn dienaar aanbedene bereiken... Kortom: er wordt veel hoog afgebroken, en dus veel laag bevoordeeld. * Brekingsindex, verliesfactor: alles minus... plus eigenresonaties (frequentie, amplitude, tijd) van de "getroffen" lichamen / dakplaten.

Beste Ravon, De Basotect® absorbers die ik tegenkwam op de Flexolan® site zijn kennelijk bedoeld als breedbandig dempend en zijn niet zo kritisch gedimensioneerd (1/4 lambda van de in die situatie kennelijk als hinderlijk ervaren staande golf /frequentie) als jij kennelijk veronderstelt. Het zijn gewoon langwerpige stukken schuim, die akoestisch dempen, min of meer, vermoedelijk... Maar hoe véél (dB/1W/1m) ze dempen, en bij welke frequentie(s) (F) precies, lijkt voor de leverancier niet erg van belang te zijn. En voor de afnemers (audiofielen?) evenmin, naar 't schijnt. Men hóórt verbetering. Of men dènkt het te horen. Voor audiofielen is dat kennelijk voldoende. (Niet verwonderlijk ook: audiofielen zijn immers de slechtste, want minst betrouwbare beoordelaars van geluidskwaliteit die een techneut zich zou kunnen voorstellen...) In het algemeen denk ik dat absorbers helemaal niet nodig zijn. Want akoestiek behoort van nature natúúrlijk te zijn (d.i. overeenkomstig de fysieke omstandigheden: qua formaat, vorm, architectuur, materiaal), en kan gemakkelijk worden geoptimaliseerd voor / aangepast aan de psychoperceptie van de "audiofiel". Àls er dan al (om psychologische redenen, eerder dan om akoestische!) absorbers moeten worden toegepast, dan lijken niet-kritische, breedbandige absorbers mij de Àllerslechtst mogelijke optie te zijn. Veel beter dan het wegkieperen van een heel toongebied, zou het m.i. zijn om alleen maar de "problematische" frequenties aan te pakken. De staande golven, bijvoorbeeld: door audiofielen ongewenst wellicht, doch van nature onvermijdelijk. Een Helmholtz anti-resonator kÀn een als problematische ervaren frequentie smalbandig aanvallen. Maar die is in principe op slechts één frequentie optimaal afgestemd en is dus nogal kritisch. Transmissielijnen (1/4 lambda dempingslabyrinthen) dempen hogere frequenties heel goed, middenfrequenties tamelijk goed, en lage frequenties (waar het juist om gaat) te weinig. Bailey's oorspronkelijk idee van een oneindige dempingslijn zonder resonanties en reflecties bleek niet realiseerbaar. Vandaar het kamfilter-effect bij transmissielijnluidsprekersystemen. Misschien ga ik ooit nog de Nobelprijs voor natuurkunde winnen met mijn voorlopig nog geheime actieve low frequency resonances destroyer: een geheel gesloten (lineaire springload!) wooferkast - een rechte barometer - die is aangesloten op een eindversterker met heel hoge dempingsfactor, en die geen andere functie heeft dan uit de lucht opgepikte basfrequenties in EMK's om te zetten en ter demping aan te bieden aan de reeds genoemde (verder niet actieve) héél goede eindversterker (met een vreselijk hoge dempingsfactor). De frequenties die het meest te luid waren, zullen dan het meest worden gedempt. Maar omdat ik er nog niet helemaal uit ben hoe ik die demping het best kan doseren, schrijf ik er nu nog maar even niet over...

Beste Hans, Het zou mij niet verbazen, wanneer bij zorgvuldige metingen werd vastgesteld dat de hoorbare verbeteringen die jij bij muziek waarneemt, vooral het gevolg zijn van verkorting van nagalm(tijd) bij hogere frequenties. (Die hogere frequenties kunnen ook de harmonische- en ruis-bovenbouw zijn van diepe bastonen, mind you!) Om lage frequenties te dempen met behulp van absorptie (m.b.v. steenwol, acetaatfiber, polymeerschuim o.i.d.), moet de beweging van de luchtdeeltjes worden omgezet in warmte (adiabatisch - isothermisch). Dit betekent, dat de golven van de lage frequenties in de buik (grootste snelheidsverschillen, minimale drukverschillen) moeten worden getroffen. Voor lage frequenties is dat dus niet dicht tegen de kamerwanden aan, en zeker niet in de hoeken (verzamelingen van wanden!), want daar heersen bij lange golven alleen drukverschillen ("knopen") terwijl de luchtdeeltjes er praktisch stil staan. Om de primaire staande golven optimaal te dempen, zou zo'n absorber dus precies midden in de kamer moeten hangen, aan rubber straps. Ben reeds benieuwd naar de foto's, Hans!

Beste Hansko, Mijn type intelligentie (?) strookt niet met Gehakt, noch met Toine... "Boer'nverstáánd," weetjewel?

Sentimentality can be quite reasonable... Fritz Wunderlich proved it!

Voor breedbandige absorptie is momenteel, voor zoverre mij bekend, Basotect het meest effectieve materiaal. Dit is een vlezig aanvoelende schuimstof, die in diverse diktes (1-7 cm) kan worden geleverd. Hoe dikker de plaat, hoe beter vanzelfsprekend m.n. de laag-absorptie. Maar zelfs de dikste Basotect plaat (7 cm) absorbeert maar heel weinig onder de 200 Hz, en nog veel minder in het echte basgebied (20-70 Hz). AbsorbtionBasotectplan.jpg In het "Flexolan" assortiment treffen we ook speciale Basotect "Bass Absorbers", die speciaal bedoeld zijn om frequenties onder 100 Hz te dempen. Dit zijn langwerpige, wigvormige stukken schuim. Men doet erg enthousiast over de werking, maar de dempingskarakteristiek wordt niet in beeld gebracht. http://www.flexolan.com/lng/en/basotect/

Beste Seed7, Natuurlijk is het aan te raden om de akoestiek van je luisterruimte te optimaliseren. Maar verwacht geen wonderen. De kamer en zijn akoestiek vormen een natuurlijke eenheid... en onvermijdelijkheid. Over het algemeen is in een betonnen casco-woning het bestrijden van flutter-echo's (in het hogere middengebied) al een hele toer. Dat kun je doen door een raamwerk van latten tegen de wanden aan te brengen en daar bijv. ondertapijt op te bevestigen (nieten). Uit eigen ervaring, van zo'n veertig jaar geleden, kan ik je garanderen dat dit heel goed kan uitpakken. Lage frequenties laten zich echter niet dempen door absorptie... tenzij je metersdikke zandlichamen wilt toepassen of zo. Wil je lage frequenties toch elimineren, dan zul je je toevlucht moeten nemen tot (Helmholtz) anti-resonatoren (bass traps)* of bijv. een equalizer. * Aardige site met links: http://www.emeraldin...26618&show=html

Als je goochelt naar tangential tonearms krijg je alle tangentiale toonarmen, met beschrijvingen (waarheden, onwaarheden, halve waarheden en halve onwaarheden, alsook aperte leugens en overdrijvingen) voorgeschoteld. http://www.google.nl...w=1225&bih=1128

Wat mogelijk ons oordeel over de opnametechniek verstoort, is de kwaliteit van wat werd opgenomen. Naarmate de opnametechniek verbeterde, verslechterde de muziekuitvoering. Men kan opnamen waarderen vanwege de opnamekwaliteit: dan is men audiofiel. Men kan opnamen waarderen vanwege de muzikale uitvoeringskwaliteit: dan is men muziekliefhebber. Die twee ontmoetten elkaar het meest en het best rond 1959. Toevalligerwijs was dat het jaar waarin mijn muzikale smaak - in al zijn veelkleurigheid - volwassen werd en mijn gehoor - ondanks live optredens met de jazzband - nog optimaal was.

Beste Hans, De "slechte akoestiek van de meeste kamers" is nu eenmaal De Werkelijkheid: hoezeer jij die ook moge verwerpen. Kort gezegd: De Werkelijkheid is het beperkte, maar ook unieke veld van natuurkundig bewijsbare (meetbare, controleerbare, herhaalbare, falsifieerbare) manifestaties binnen de drie onbewijsbare (doch beschrijfbare en aantoonbare) psychologische polariteiten Gedachte, Wens en Ideaal. Heb jij een probleem met De Werkelijkheid, wellicht? Is een ruimte niet van nature gediend met een akoestiek die deze verdient (c.q. toekomt)? (Je weet toch, bijvoorbeeld, dat in De Werkelijkheid klassieke symfonische muziek een dynamiek-omvang van ongeveer 130 dB/A heeft?) Overigens: àls ik bij Jerry ga luisteren, is dat omdat ik 'm een geweldige peer vind. Maar wat zijn klank-ideaal betreft... Ach, ik hèb al een heel goede hoofdtelefoon!

Beste Hans, Bij mij begint die verwarring nu pas! Wie van jullie tweeën heeft er nou een CD van Tony Overwater gepikt?

Beste Tubejack, Is zo'n receiver in de nulstand wellicht te vet (te basrijk) ingesteld? Met blokgolven van pakweg 50 Hz (grondfrequentie) kun je dat wel nagaan. Toonregeling veroorzaakt niet alleen lineaire, maar ook fase-vervorming, nietwaar? Maar misschien verhelp je die óók wel door eenvoudigweg de bas wat terug te draaien?

Beste Tubejack, Quadrafonie is in strikte zin gebonden aan de bron: als het oorspronkelijke signaal niet vierkanaals is, kun je alleen nog maar je toevlucht nemen tot "soundshaping". Omdat vrijwel al het moderne materiaal tweekanaals stereo van vóren is, gebruikt Spido twee extra ("achter")-luidsprekertjes voor ambiance bij m.n. live /concert hall / kerk opnamen, verwerkt en aangestuurd door een Marantz SP-50 "Sound Processor", voor de benodigde delay (1 mS) en filtering (hoog àf). Ideaal? Nee! Maar het helpt toch wèl om echo's en nagalm die van àchteren moet komen ook inderdaad van àchteren te laten komen. En dat is al heel wat!

Beste Hans, Dus de woofer/middentoners met papieren conus, waar de commerciële uitbater eigenhandig gewelfde styropor schijfjes opplakte? De karakteristieken van die "gemodificeerde" units zijn nooit vastgelegd, voor zover bekend. Vermoedelijk doordat ze nooit zijn gemeten.

Spido heeft nog nooit een bitje gehoord...