spido

Beste Hans, Hoe het bij jouw Pied Pipers was, wéét ik natuurlijk niet. Maar dat er in de periode toen de ruzie tussen de commerciële exploitant van de Pied Piper en de oorspronkelijke ontwerper ervan uitbrak door eerstgenoemde ernstige technische fouten werden gemaakt, staat onomstotelijk vast. Het is echter mogelijk, dat in jouw geval ook fouten c.q. verkeerde verbeteringen werden gemaakt door de eerste eigenaar van je Pied Pipers. Nadat Philips op één van de zwartste dagen in de hifi-geschiedenis besloot de productie van de 2 inch dome-middentoners te staken, adviseerde de oorspronkelijke ontwerper de commerciële exploitant voortaan de Peerless KA 20 DMR in te zetten: deze had tijdens de ontwikkelingsfase van de Pied Piper getoond een uitstekend alternatief te zijn voor de Philips AD 211 Sq8. Ook voor diens opvolger, Philips AD 2160 Sq8, zou die unit een goede vervanger kunnen zijn. (Zie HVT mei 1982, pag. 43.) De commerciële exploitant had echter in de Sintron® brochure iets goedkoops gevonden, "wat 'm wel wat léék". Dit was de bewuste "silk dome"-middentoner met een gemiddeld rendement van 86 dB, in een rubberen behuizing. De eigenzinnige keuze van de commerciële exploitant voor deze (niet alléén qua rendement!) ongeschikte unit was de eerste aanleiding voor de breuk tussen de oorspronkelijke ontwerper en de commerciële exploitant. Overigens: als de Sonics woofers inderdaad niet werden àfgefilterd in jouw speakers, zou dat wellicht een verklaring kunnen geven van een forse (hoewel niet lineaire) lift in het middengebied. De Sonics units hadden namelijk hun eerste (en meteen heel ernstige!) break-up modus rond 1,1 kHz, en vertoonden daarboven een karakteristiek vol pieken en dalen, oververzadigd van harmonische vervorming en vertraagde resonantie. Inwendige membraandemping hadden die dingen absoluut niet. Daarom moesten ze beslist met minstens 12 dB/oct. worden gefilterd op 500 à 700 Hz.

Is het niet pervers om veel versterkervermogen en luidsprekerinspanning te gebruiken om een forse en ook goede basweergave te realiseren, die vanwege vermoede akoestische onvolkomenheden edoch onvermijdelijkheden af te keuren, en vervolgens breedbandig te elimineren? Waarom willens & wetens iets moois en goeds verwekken, om het vervolgens zo wreed te vermoorden? Misschien kun je maar beter bipolaire vliesfladderaars gebruiken, als je dan tòch geen bas wilt... Wat er niet ìs, hoef je dan ook niet te bestrijden.

Kruidvat! Denon/Nippon/Columbia Ltd., Japan! Hector Berlioz: 11 CD-box! Symphonie Fantastique, Harold en Italié, Requiem, Te Deum, Roméo et Juliette, La Damnation de Faust, l'Enfance du Christ. Voor een appel en een eitje gekocht, destijds, en wordt nú pas helemaal gedraaid. (Tot dusverre alleen maar deelsgewijs gebruikt om te vergelijken met andere uitvoeringen... kennu dat?) Radio-Symfonieorkest Frankfurt o.l.v. Eliahu Inbal. Met allerlei prima solisten en koren er bij. Zeer "klassiek" opgenomen: vrijwel ècht! En wat hiéld Berlioz kennelijk van de menselijke stem: hij liet die stemmen geen rare fratsen uithalen, maar gebruikte vooral de lage ligging, vermeed idiote sprongen (intervallen) en kitscherige coloratuur, maar ging uit van de spreekmelodie, de natuurlijke stembuiging met mooie, volle vocalen/klinkers als basis voor zangmelodie. Mocht je de Kruidvat (Brilliant) box ergens (tweedehands?) tegenkomen: aarzel niet. "Les Nuits d'été" en "La Morte de Cléopâtre" moet je er dan nog maar eens apart bijkopen: je kunt immers niet àlles hebben. Niet alles metéén, althans...

Beste KT88, In dit verband wijs ik er op dat Hans niet alleen de lange signaalkabeltjes tussen zijn voorversterker en zijn eindversterkers als dun massief weerstandsdraad heeft uitgevoerd, maar ook de signaalkabeltjes tussen zijn vrij laagohmige MC-element en zijn voorversterker. (Of vergis ik mij hierin, Hans? Dan hoor ik het graag!) Moge het zo zijn dat de inwendige kabelweerstand tussen voor- en eindversterkers niet veel uitmaakt (maar daar twijfel ik nog aan!)... bij het MC-element ligt de zaak toch (nog) veel gevoeliger?

Beste KT88, Het had verbóden moeten worden! "Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen! So bist du meine Tochter nimmermehr!" krijste C(h?)ristina Deutekom, dè Königin der Königinnen der Nacht uit Mozarts "Die Zauberflöte", onder begeleiding van Sir Georg Solti met de Wiener Philharmoniker... mond-dood, of eigenlijk: mond-lam gemaakt, door zo'n lamme limiter. Juist wanneer ze uit al haar onmacht alle duivels uit de hel oproept, wordt haar stem gesmoord. Je hóórt haast wat je dan mist. De limiter grijpt in... Zoiets, dus. Zoiets vreselijks. Zoiets onherstelbaars. De bron - de master tape - werd vervuild: ook digitale remastering (voor CD) is dan kansloos, en C(h?)ristina kan het nu niet nog een keertje overdoen... Zalig, echter, zijn zij die het werkelijk hebben gehóórd, en al deze dingen bewaren in hun hart... http://www.youtube.com/watch?v=4huV8vYMKjE&feature=related just to get an idea...

Hoe kan een middentoner met een rendement dat gemiddeld 3 dB/W lager ligt dan dat van de gezamenlijke woofers enerzijds en de bandtweeter anderzijds een bult opleveren van + 8 dB? Waar haalt-ie de puf vandaan? (Zelfs wanneer je alle units elkaar in het hogere middengebied in gelijke fase zou laten overlappen / samenwerken, zou dat theoretisch nog niet zo'n lift kunnen opleveren... Wonderlijk! Zéér wonderlijk!)

Beste Hans, Had je die decibelmeter wellicht ingesteld op A-meting, in plaats van C? (Nou ja... ik vráág maar! )

Beste kappa7, Aan opnametechniek wordt tegenwoordig m.i. wèl aandacht besteed - Tubejack gaf er een recent voorbeeld van - maar... de verkéérde aandacht! Alles wordt fel belicht, uitvergroot en op de eerste rij gezet. Groter, meer nabij en "èchter dan live" gemaakt. In de popmuziek was dat eigenlijk altijd al de praktijk: "stereo" had daar niets met een origineel geluidsbeeld te maken, maar was (en is) een willekeurige links-midden-rechts mix van de diverse opnamesporen. In de klassieke wereld (en ook bij o.m. folk, jazz, reli live concerten) ging het nog goed - om maar een paar concrete voorbeelden te noemen: bij de Wagner Festspielhausopnamen o.l.v. Karl Böhm, het Elgar Celloconcert door Jacqueline du Pré o.l.v. Sir John Barbirolli, de Carnegie Hall Concerten van The Weavers, Harry Belafonte en Cleo Laine en het Central Park Concert van Simon & Garfunkel). Maar het ging vaak (niet altijd!) mis met ingang van de L'Oiseau Lyre / Argo - opnamen van The Academy of St. Martin in the Fields. In de betere, historische stereo-opnamen die ik bedoelde, probeerde men van een muziekuitvoering een samenhangend geluidsbeeld te "vangen" dat bij weergave thuis zoveel mogelijk moest lijken op het origineel. Géén mix van multi-mike / multi-channel, dus, en ook geen close-mike opnamen met pan-pot, reverb en dergelijke. Een heel ander ideaal: realistischer, maar voor veel moderne oortjes ook minder spannend en minder spectaculair.

Op 25 november, 10:11 AM, schreef Hans in topic Audio Gerelateerde Formules En Rekenhulpen (#5) ondermeer: "Ik heb de kabel nog even gemeten. Op 5,5 m meet ik een ohmse weerstand van 2,3 Ohm." Spanning is nog altijd stroom x weerstand, nietwaar? En weerstand is nog steeds spanning : stroom, hè? Is het dan niet redelijk te veronderstellen dat, wanneer er überhaupt weinig stroom loopt, bij zulke hoge weerstand de spanning sterk afneemt?

Beste Seed7, Je maakt van een vrij bizarre uitzondering (Decca FFSS*) de vaste regel, dunkt me... Zie "Recording Methods" (A-B, X-Y, M/S, Near-Coincident) in http://en.wikipedia.org/wiki/Stereophonic_sound#1940_to_1970 * Zie http://en.wikipedia.org/wiki/Decca_tree

Beste Hans, "Het hoge rendement"? En dat nog wel nádat jij "een bult van 8 dB in het middengebied" hebt "weggewerkt"? Die "bult" wàs er helemaal niet, Hans! Die "bult" was een dal van gemiddeld -3 dB over het hele middengebied: het hele werkingsgebied van de Koreaanse rubberen ijshockey-puck / middentoner die TSN inzette nadat de Philips 2" dome-units niet meer leverbaar werden. En met nog grotere dalen rond de wisselfrequenties, vanwege onjuiste filtering (fase-tegenstellingen). Want die Koreaanse rubber-behuisde units leverden gemiddeld maar 86 dB/1W/1m. Na al die jaren is het Spido nog steeds volkomen onduidelijk welke metingen in welke akoestiek met welke microfoons (en hoe deze opgesteld) ertoe hebben geleid dat jij tot die meetresultaten kwam...

Beste KT88, Waarom zou jij dat doen? Je hèbt 'm toch al? Overigens: ja, er werd vroeger véél beter, natuurlijker, vanzelfsprekender opgenomen! Maar wat is "vroeger"? Het coïncidentaal optimum van opnametechniek, uitvoeringstechniek, goede smaak en musicaliteit ligt m.i. rond 1959. De goede platenmaatschappijen probeerden toen natuurlijke stereofonie te produceren: twee microfoons (c.q. microfoon-groepen) vangen op wat anders door twee oren zou worden gehoord.

Beste Hans, Heb je wel eens de akoestische output vergeleken tussen - bij dezelfde stand van de volumeregelaar - jouw installatie met dunne signaalsnoertjes en met normale (low-loss) signaalsnoertjes? (Of anders: de signaalsterkte die via de diverse snoertjes bij jouw eindversterkers terecht komt?)

Ja... Wie zéi dat onlangs nou ook al weer: "Verstand komt met de jaren!" ? Geen idéé, zeg! 'k Vergeet ook zo véél, de laatste tijd...

Ja, die strakke, vlakke BrAun / Bauhaus / B&O stijl uit de jaren 50/60 heeft nog steeds volgers. Vorm-angst, kleur-angst... angst voor persoonlijkheid en identiteit is het. PC's, audio-torentjes, keukenapparatuur, kantoorspullen: alles leek op elkaar. Want alles leek nergens op. De "Turn Your Home into a Hospital!" stijl. Spido herinnert zich hoe de heer Guus Flater ooit na een zomervakantie tot de ontdekking kwam dat hij bij het inpakken - maar ook daarna - zijn oplaadbare boormachine had verward met zijn video-camera. "Al die rotzooi lijkt tegenwoordig ook zo op elkaar!" De hele vakantie had hij leuke familiefilmpjes opgenomen... met zijn boormasjientje. Jàmmer, dusss...

Beste Robx, Zoals gezegd: de verbeteringen waren geleidelijk en kwamen over een groot aantal jaren. De hifi-apparatuur van destijds bezit ik niet meer: het is dus onmogelijk om de kwaliteitsverschillen via metingen direct te vergelijken. De verrassingen bij het beluisteren van oude platen zijn soms opzienbarend, maar altijd positief.

In de Hi-Five / HVT Koopgids van 1980 staat over dit apparaat ondermeer: "Continuvermogen: 140 W aan 8 ohm (...) Harmonische vervorming versterker bij 1 kHz: < 0,05% bij 140 W. Intermodulatievervorming versterker bij 1 kHz: < 0,05% bij 140 W. (...) Prijsindicatie: ƒ 2.584,-" Zo'n apparaat lijkt me wel enige investering (aankoop plus renovatie) waard!

Beste KT88, Klopt allemaal als een bus! Echter... Wanneer je gedurende vele jaren geleidelijk je geluidsweergave hebt weten te verbeteren, kan het verrassend zijn wanneer je weer eens oude platen draait (voor mijn generatie zijn dat dan vaak elpees) die je vele jaren niet hebt gehoord. Je hoort dan werkelijk "verschillen"! (Dat kàn eigenlijk niet, wanneer je niet direct vergelijkt... maar tòch: je hóórt ze!) Instrumenten of stemmen die zomaar te voorschijn komen, en die jij je niet van vroeger herinnert. Een orkestspel dat nu doorzichtig blijft, maar dat vroeger dichtslibde en dus voor een slechte opname werd gehouden...

Beste Tubejack, Nee, dat hebben ze niét! Want als ze dat wèl hadden gedaan, zou Spido het weten...

Beste KT88, Begrijp ik je goed? Bedoel je dat het element zèlf (door eigenruis?) al een signaal/ruis-afstand van -80 dB oplevert? Dus ongeacht signaalsnoeren en MC-voorversterking of transformatie? Nu fluctueert de output (voltage) van elk kanaal voortdurend met de amplitude en de frequentie. Ik kan me voorstellen dat je de ruisafstand vaststelt ten opzichte van een bepaalde gestandaardiseerde signaalsterkte, zoals in de documentatie bij mijn Ortofon MC 200 staat: "Output voltage at 1000 Hz, 5 cm/sec: 0.09 mV." Is de eigenruis van het element die jij bedoelt constant (zoals bij microfoonruis), of fluctueert (moduleert) die ruis onder invloed van het signaal? Kun je iets zeggen over het spectrum van die eigenruis? (Ik heb over dit verschijnsel bij elementen nog nooit literatuur aangetroffen. Maar de ruis die jij aanduidt zou kunnen overeenkomen met microfoonruis. Elektronische ruis zal niet optreden, vermoed ik: er zijn immers geen transistoren of weerstanden (anders dan de inwendige - zeer lage - weerstand van de spoeltjes) in het spel. De signaal/ruisverhoudingen die bijvoorbeeld Ortofon opgeeft, hebben altijd betrekking op de specifieke combinatie van een bepaald element - bij een bepaalde output - met een bepaalde MC-voorversterker. Zoals bij het batterijgevoede MC step-up versterkertje MCA 10, dat specifiek bedoeld was om te worden gecombineerd met het MC 10 element: "Signal/noise ratio (MC 10 - 10 cm/sec.) Unweighted, Bandwidth 20 kHz: > 66 dB".) P.S. 'k Heb wat geneusd in http://en.wikipedia....n–Nyquist_noise en vond dat Johnson(-Nyquist) ruis wordt opgewekt door thermische agitatie en dan het karakter heeft van witte ruis. Nou... gezien de afwezigheid van vermogen zal het met die thermische agitatie (opwarming) wel meevallen, hè? En met die witte ruis zal het dan ook wel loslopen, nietwaar? Die zal - àls die er al is - vermoedelijk wel verdrinken in de ruis van de pre-amp of in de brom van de trafo... Wat de veronderstelde Brownse bewegingen van elektronen onder invloed van wisselende lading in een vaste geleider betreft: die dansjes moet ik eerst nog maar eens zién! (Moleculen, en dan nog in gassen... ja, okay. Maar elektronen, en dan in een vaste geleider?? ) Tegenwoordig schijnt men niet eens meer zeker te weten of elektronen bewegen, of alleen maar lading doorgeven. En of een elektron een puntdeeltje is (Rutherford) of een "uitgespreid object / een golffunctie" (Bohr) weet men evenmin algemeen overtuigend aan te tonen. 't Is eigenlijk 'n Gelóófskwestie, hè? Die hele Atoomtheorie...

Hoera!

't Lijkt een onuitroeibaar vóóroordeel te zijn: het idee van "tegenkoppeling is fout!" Tegenkoppeling IS niet fout! Tegenkoppeling is juist GOED! Tegenkoppeling ("negative feedback") - mits toegepast op de juiste wijze, in de juiste mate, op de juiste plaatsen - maakte zelfs ooit de eerste vrijwel vervormingsvrije versterking mogelijk...

Beste Ivan10, Bedoel je die plaat met liedjes van Jules de Corte? Die is een juweel! (Niet alleen vanwege de schoonheid... maar ook door de hardheid.)

Beste Hans, Kom, kom, je hebt zelf toch ooit Pied Pipers gebouwd...? Leugenaars waren dat. Maar... okay... zeer overtúigende leugenaars! Overigens denkt Spido dat technische argumenten voor audiofielen een rationalisatie (d.i. een redelijk te verantwoorden uitvlucht) vormen voor irrationeel genomen beslissingen.

Beste Tubejack, Ad A: Ja, natuurlijk! Verstand komt immers met de jaren... Ad B: Je wìlt het kennelijk niet weten!