Bloom

Je moet in "het BIOS" setupmenu niet alleen kiezen voor legacy boot, maar de secure boot ook uitschakelen. Bij sommige mobo's heet dat CSM. Dan werkt alles zoals voorheen en zou hij je schijf als een bootschijf moeten herkennen. Als het mobo je verplicht UEFI te gebruiken, moet je een UEFI-partitie (200-500 MB groot) in de eerste paar cylinders van je bootschijf aanmaken zodat hij daar zijn UEFI-configuratie in kan schrijven en anders lukt booten ervan nooit. Mogelijk moet je het OS dan opnieuw installeren.

Als hij het extrapoleert van 44,1 naar 176,4 kHz praten we inderdaad over upsampling. De vier maal slaat dan op de graad van "zoomen". 176,4/44,1 = 4.

Dat was geen viervoudige upsampling maar viervoudige sampling. Dat wil zeggen dat elke blok aan binaire data viermaal ingelezen wordt van de schijf en dan neemt hij een soort gemiddelde van die vier inlezingen. Er zijn later cd-spelers op de markt gekomen met zelfs 32-voudige sampling.

Het is inderdaad waar dat alles staat of valt met de kwaliteit van de opname. En ook al zou je technisch (met meten) kunnen bewijzen dat een 24 bit 96 kHz HD-stream beter is dan een van 16 bit 44,1 kHz (standaard cd-formaat), dan wil dat nog niet zeggen dat je het ook kunt horen. Dat heeft te maken met het niveau van detailrijkheid van de muziek. Bij een HD-opname zou je beter in staat moeten zijn om bijvoorbeeld individuele stemmen in een koor of in een orkest te kunnen horen en volgen (als je luidsprekers daar natuurlijk toe in staat zijn) en bij een cd zou dat wat meer een massa aan geluid worden waarin je nauwelijks of niet enige details kunt onderscheiden. Ik kan het verschil tussen die twee laten horen met mijn elektrostaten en mijn installatie. Maar bij platgecomprimeerde popmuziek heb je geen knijt aan wat dan ook, dat klinkt altijd slecht.

Binair meten is vrij zinloos. Upsampling betekent dat de "trapjes" van een digitaal signaal opgevuld worden met een geëxtrapoleerd of geïnterpoleerd gemiddelde zodat de trapjes kleiner worden. Op zich doet dat niets verkeerds aan het binaire signaal, maar het analoge zal voornamelijk afhangen van de kwaliteit van de DAC. Het zou kunnen dat na filtering er geen verschil meetbaar is tussen het analoog van een origineel digitaal signaal en het analoog van een geüpsampled digitaal signaal. En als er wél verschil meetbaar is, hoeft dat niet noodzakelijk slechter te klinken. Ik haalde het voorbeeld aan van het vergroten van de resolutie van een foto via upsampling (inter/extrapolatie), omdat het daar extreem goed zichbaar is. Digitaal zoomen is ook zo'n voorbeeld waarbij met upsampling gewerkt wordt. Maar omdat er geen echte details toegevoegd kunnen worden, wordt het beeld waziger en waziger. En dat is dus ook wat er met muziek gebeurt. Op zijn best doet upsampling dus niks verkeerds als er analoog geen hoorbaar verschil is, maar op zijn slechtst moet je denken aan dat steeds waziger wordend beeld om te beseffen dat je jezelf als toehoorder daar beslist geen voordeel mee doet. Mensen zouden ook moeten oppassen met Qobuz. Ik heb die firma er zelf op betrapt geüpsamplede cd's te verkopen als "HD downloads" voor een hogere prijs, uiteraard. Dat noem ik bedrog. Hun excuus was dat ze "het zo binnenkregen". Dat betwijfelde ik, omdat het om een opname ging die door de uitgever zélf in 24 bit 96 kHz aangeboden werd. Niet geüpsampeled maar mét de extra details die een echte HD-muziekstream moet bieden. En via een spectrumanalyze kon je makkelijk het verschil blootleggen.

Dan vraag ik me toch af wat hij precies gemeten heeft. Als hij geen verschillen kon meten tussen (neem ik aan) de twee analoge signalen die de DAC afgeeft na enerzijds de originele binaire data en anderzijds de geüpsamplede binaire data, bewijst dat op zijn minst dat upsampling zinloos is.

Ik doe zelf ook geen upsampling in mijn mpd-configuratie (mpd vormt de basis voor Volumio), ik stuur alles wat digitaal is zoals het binnenkomt 1:1 door naar de DAC (in mijn geval ingebouwd in een Marantz AV8802A voorversterker). Upsampling van lagere resoluties heeft geen zin, het voegt immers geen echte details toe maar extrapoleert de data naar die hogere resolutie. Probeer dat maar eens met een foto om te zien wat voor resultaat dat geeft. En dat doet het dus ook met muziek. Upsampling is wat mij betreft des duivels.

Dat ASRock mobo is net jong genoeg dat het Windows 10 zonder problemen ondersteunt, maar te oud om nog bijgewerkt te worden: Hier zie je dat de fabrikant geen nieuwe drivers meer heeft voorzien sinds juli 2015. Dat is typisch. Welk probleem had je met Volumio?

Oei, dat had ik niet gezien. Ik had gewoon gezocht naar een low-power motherboard. Hardwarefabrikanten voorzien meestal geen W10-drivers voor hardware die zo oud is. Linux kun je daar wel op draaien.

Als je een DAC had met een hdmi-ingang (er zijn er ook met een hdmi i2s aansluiting, dat is niet hetzelfde als gewoon hdmi!) dan was zo'n tussenkaartje overbodig. De Intel NUC kan geen pci-express kaart aan boord hebben omdat de kast daar niet groot genoeg voor is. Je zou al moeten gaan voor zelfbouw op basis van een itx of micro/mini-atx en een zo compact mogelijke kast waar nog een halfhoge pcie-kaart in past. Qua prijs ga je dan wel hoger zitten dan die 100 euro. Overigens is die NUC van 100 euro bij mij niet voorzien van Windows 10, maar dan Debian Linux. W10 is niet vooruit te branden op zulke beperkte hardware terwijl Linux werkelijk vliegt.

Niet direct. Omdat HDMI en I2S allebei digitaal zijn, kun je wel een verliesloze conversie van het ene naar het andere formaat doen met bijvoorbeeld zoiets: https://www.audiophonics.fr/en/diy-interfaces/audio-gd-diy-kit-hdmi-to-i2s-input-module-p-9346.html

Die I2S kaart is overbodig bij die NUC. Ik transfeer alle digitale data van de NUC via hdmi, dat ondersteunt probleemloos 32 bit en 384 kbit/s en zelfs Mbit/s. DSD ook geen enkel probleem. Gigabyte heeft een low-power mobo: GA-AM1M-S2P.

Een muziekpc kan heel compact, tenminste als hij de af te spelen muziek van een NAS of zo kan halen. Ik gebruik daar heel goedkope Intel NUCs voor: (<klik!) voor minder dan 100 euro.

Er zijn natuurlijk ook mensen die wél de broncode kunnen lezen en begrijpen die dan de kans grijpen om er zelf aan verder te werken. Bij closed source heb je die optie niet. Het gebeurt niet altijd dat een verlaten open source project overgenomen wordt, maar het kàn wel. En GitHub is tegenwoordig van Microsoft. Niemand leest de kleine lettertjes. ALLES wat je daarop publiceert, wordt meteen het eigendom van Microsoft om mee te doen wat ze maar willen. De persoon die de code schreef, houdt auteursrechten (dat is niet hetzelfde als eigendomsrechten) als er een wettelijk geldige copyright-melding in opgenomen is. De muziekstreamsoftware die ik gebruik, mpd, wordt nog steeds ondersteund. Zie www.musicpd.org.

Dat is niet het geval voor open source oplossingen, zoals het eerder door mij aangehaalde Volumio. Er bestaat een app voor en je kunt het via een webbrowser bedienen. Juist omdat er geen commercieel motief achter zit, worden open source applicaties wel probleemloos blijvend onderhouden. Bij commerciële toestellen speelt altijd mee dat de maker wil dat je een nieuw toestel koopt en je oude weggooit. En dus is het in het voordeel van de maker om maar een paar jaar ondersteuning te bieden en daarna te zorgen dat het incompatibel wordt of zelfs niet meer gebruikt kan worden. Bij mij komen er geen commericële toestellen meer in die afhankelijk zijn van firmware-updates van hun fabrikanten. Ik heb er momenteel nog wel een: een Marantz AV8802A, maar die kan prima werken zonder updates en de dag dat Marantz beslist niets meer te doen voor dat model, zal ik dat niet erg vinden. Maar mijn muziekstreamer is zelfbouw: een Intel NUC boxje met daarop Debian Linux en mpd als software. Mpd vormt ook de basis voor Volumio.

Welkom in de wereld van de commerciële streamers, waar garantie tot aan de deur geldt en ze na een tijd geen updates meer uitbrengen en mogelijk zelfs de interface veranderen zodat oude toestellen niet meer werken. Hun oplossing: nieuw toestel kopen. Mijn oplossing: buiten ermee en kies iets dat met open source werkt, zoals een Raspberrry PI met Volumio erop.

Dat zal Carls budget afhangen. Die Teac kost 1599 euro, zie ik.

Ik weet niet wat je precies zoekt, maar misschien is dit wat voor je? http://www.zenaudio.be/aangeboden-(niet-commercieel!)/clearaudio-smartphono-v1/msg5959/#msg5959

Ik heb zelf nog altijd niks gevonden dat beter is dan mijn oplossing: Debian Linux als OS met mpd als afspeelsoftware en die doet ook DSD in elke gewenste resolutie, zolang de aangesloten DAC het maar ondersteunt. In mijn geval is dat een Marantz AV8802A voorversterker die dat allemaal aan boord heeft en zowat elk bestaand audioformaat kan decoderen.

(<klik!) Boz Scaggs - Dig (2001)

De Proceed PMDT is een dvd transport, dus niet alleen cd. Er zit geen Philips laser in maar eentje van Pioneer. Het exacte type is me onbekend, helaas. De problemen met het afspelen van cd's is een bekend euvel en het ligt aan firmwareproblemen. Proceed is een merk van Madrigal en dat is in 2003 overgenomen door Mark Levinson. De PMDT werd daarbij beëindigd.

Ah, maar in een auto heb je meer omgevingslawaai en dan is het inderdaad opportuun om minder dynamiek en meer volume te hebben. Daarom moet dynamiekreductie in het afspeeltoestel beschikbaar zijn maar nooit in de bron!

De remasters van Vangelis en Klaus Schulze zijn voorbeelden van hoe het wél moet. Die van Jean-Michel Jarre helaas hoe het niét moet.

Pure marketing. Ze hopen meer van die albums te verkopen als ze daar het woord "remaster" op plakken. Wat ik onder remaster versta: opnieuw inlezen van een originele analoge mastertape in hoge resolutie, die "oppoetsen" en dan uitgeven. Zo zijn er, maar ze zijn héél zeldzaam. Wat de "product managers" / marketingjongens onder remaster verstaan: We nemen het originele album, doen daar qua oppoetsen niets aan, halen grotendeels of volledig alle dynamiek weg, krikken het volume op tot maximum (of soms daaroverheen, met vervorming als gevolg) en geven dat uit als "remaster". Kassa, kassa!

Persoonlijk ben ik niet zo'n fan van dat soort dramatische opera. Maar de muziek vind ik wel prachtig. Dit is Wagners' Ring des Nibelungen ohne Worte: