spido

Paerl zong liedjes voor Radio Oranje, de vrije zender die vanuit Londen uitzond en waar veel Nederlanders tijdens de Tweede Wereldoorlog in het geheim naar luisterden. In 1956 maakte ze naam door als eerste op te treden tijdens het eerste Eurovisiesongfestival, met het liedje De vogels van Holland. (...) http://www.telegraaf.nl/binnenland/21834513/__Jetty_Paerl_overleden__.html

Heren, het hoort hier toch te gaan over veroudering van wisselfilters? Welnu, het laatste dat hier aan de wanorde werd gesteld en daarmee verband houdt, is het verschijnsel "overbruggingscondensator" ("bypass-capacitor"). In de dagen waarin de wisselfilters werden gemaakt die nu nodig aan renovatie toe zijn, werden reeds zulke kleine condensatoren (van vermeend superieure kwaliteit) parallel toegevoegd aan grotere (van vermeend inferieure kwaliteit) condensatoren in de hoog- en soms ook in de midden/hoog-sectie van het netwerk. Vooral naast de condensatoren die in serie staan met de drivers, omdat men meende dat die "in de signaalweg zaten" (Ravon!) en dus het meest gunstig effect sorteerden. Een bekend verschijnsel op dit gebied was de destijds door Ware Audiofielen zéér begeerde witte "Wondercap" van TRT. Een "Wondercap" seriecondensator van zelfs zéér geringe capaciteit (zoals 0,1µF) bracht in het hoog al verbluffende resultaten teweeg. Althans: in de oren van de Wondercapgelovigen, die er héél veel geld voor hadden betaald en dus ook héél graag héél veel verbetering wìlden horen... Als zo'n Wondercap o.i.d. parallel is geschakeld aan een verouderde electroliet, moet de renovator van het filter er op bedacht zijn dat de bypass condensator nog wel min-of-meer in orde kan zijn, terwijl de bygepasste electroliet al lang geleden geheel de geest heeft gegeven. Dit betekent in de praktijk dat er een gat is gevallen in de weergave van de luidspreker, waar men in de loop der jaren aan gewend is geraakt. "Men hoort er geen gat in", zou men (liefdevol) kunnen zeggen. Goede moderne MKPs (en/of desgewenst MKTs, voor midden en laag) maken zulke Wondercap bypasses bij uw renovaties totaal overbodig.

Dat is zo! Die kunnen dan gaan klaverjassen.

http://www.seattlerobotics.org/encoder/jun97/basics.html M.i. spelen in wisselfilters voor luidsprekers de inwendige weerstand en de inductie van goede MKP-condensatoren geen grote rol. Sommige audiofielen denken daar echter anders over. Om de inductie geheel te elimineren, introduceerde Mundorf de "Supreme" MKP-condensatoren met dubbele wikkeling: http://www.mundorf.com/english/bauteile/frkondensator.htm

Beste Knor, In mijn omgeving zijn er velen die spelen met moderne topklasse apparatuur. En een gedeelte van mijn eigen verzameling is ook nog redelijk nieuw. Anders dan jij vermoedelijk veronderstelt, heb ik de volle mogelijkheid "vintage" (al dan niet gerenoveerde of NOS) apparatuur te vergelijken met hedendaagse topklassers. Wanneer jij stelt dat "met een goede voorselectie" moderne apparatuur beschikbaar is die niet veel beter of slechter klinkt dan gerenoveerde ("analoge", vanzelfsprekend) vintage apparatuur, heb je m.i. wel gelijk; maar slechts ten dele. Allereerst stel ik vast dat veel van de moderne topproducten in feite modificaties zijn van zeer oude ontwerpen. Soms is de kwaliteit min of meer gelijk aan het origineel, en soms niet. Moderne fabricagemethodes en nieuwe materialen hebben echter wel vaak geleid tot een geringere kwaliteitsspreiding en een hogere belastbaarheid. Dat is pure winst. Daartegenover stel ik vast, dat sommige van de "vintage" topproducten kennelijk & helaas tè goed waren voor deze wereld - waarvan de productie om commerciële redenen werd gestaakt - en uiteindelijk de weg gingen van alle stof en dan ook alleen nog in onze (heerlijk gekleurde!) jeugdherinneringen zijn blijven bestaan. Het Goodmans point-source driewegsysteem "Triaxom" bijvoorbeeld, de superstijve "piston action" Leak "Sandwich" luidsprekers en de ioniserende Fane Ionofane / DuKane Ionovac hogetoners: zonder bewegende massa en volstrekt recht tot vèr in het supersoon... Wie kent ze nog? De beste* luidsprekers die ik zèlf ooit bezat, waren enorme transmissielijnen met een machtige Leak "Sandwich" 32cm woofer, twee Jordan Watts modules voor het gehele vocale bereik en een bijna massaloze Decca "London" ribbon hogetonenluidspreker. Allemaal naar de eeuwige jamsession! Voor het beoordelen van apparatuur gebruik ik testsignalen, waaronder sinussweeps bij diverse voltages, ruisburts en blokgolven. Ik neem spectrumanalyses via een nog steeds (want di-gi-taal!) modern apparaat met een ingebouwde roseruisgenerator en een bijbehorende gecalibreerde meetmicrofoon. Maar ook gebruik ik voor het beoordelen muziek en spraak. Want het is vooral de juiste verwerking van spraakklanken - de articulatie - die voor mij, taalwetenschapper, als criterium kan gelden. Zoals een befaamde Britse luidsprekerontwerper ooit zei: "Ik hoef alleen maar "This is the BBC with the News" te horen, om te weten hoe goed of slecht de speaker is." Maar ja, dat was dan ook in de dagen van de "vintage" nieuwslezers, die alle "minor variations" (aspiration, progressive & regressive adaptation, voicing / devoicing, fortis & lenis consonnants etc.) beheersten. Die nieuwsflitsjongelui van tegenwoordig, en ook die (m.n. pop)artiesten van nu, rommelen vaak maar wat aan met hun uitspraak. Die zijn geen hifi waard, eigenlijk. (Wie is nu eigenlijk gebaat met opname & weergave van iets slechts?) * "De beste" is natuurlijk een generaal oordeel - een "verzamel-oordeel" - dat niet objectief valt af te meten. Want er zal ongetwijfeld vervorming zijn geweest. En kleuring. En na-ijling. En niet-lineairiteit. En nog méér, ondanks alle tegenmaatregelen, wat nu eenmaal niet ideaal en niet perfect kàn zijn bij een werkelijk bestaande, stoffelijke & werkelijk werkende luidspreker. Maar door een aantal voor mij - en met mij vele anderen die ze ooit hoorden - kenmerkende eigenschappen klonken die luidsprekers heel erg "ècht". En dat "èchte" ervaar ik bij heel veel moderne apparatuur helaas niét - ook al zijn er een paar gelukkige uitzonderingen. Wellicht hangt het samen met de grotere vrijheid die men zich destijds gunde om èchtheid te laten prevaleren boven "rechtheid". De originele Quad ESL balansluidspreker (1953) mocht bijvoorbeeld in Duitsland het predikaat "hifi" of "high fidelity" niet voeren, omdat de basweergave niet voldeed aan de DIN 45.500 norm. Toch wordt deze luidspreker door velen nog steeds zeer hoog gewaardeerd wegens - in akoestisch optimale opstelling - de prachtige resolutie en doortekening van m.n. het vocale bereik. En werd deze luidspreker zelfs door mijn idool Harold Joseph Leak min of meer stiekem en strikt intern & geheim als referentie gebruikt, vanwege de superieure blokgolfweergave, de fasecoherentie en het "musical perspective" (zoals H.J. het noemde) in het vocale bereik. De B&W DM2(A) was een 1/8 lambda transmissielijnsysteem, dat in zijn (gezien het bescheiden formaat) zeer royale basbereik ruim over de grenzen van ± 3dB ging: daar gedroeg het systeem zich als een onvoldoende gedempte pijp (c.q. een "lossy" closed system). Maar er zijn er nog steeds velen, die zijn gemakkelijke, impulsrijke, gedetailleerde en mooi gedefinieerde bas zeer waarderen. De p.u. elementen die ik noemde (Decca "London", Ortofon "SPU", EMT "Tondose") zijn vooral befaamd vanwege hun kernachtige bassen, hun homogeniteit en hun fenomenale transiënts. Ook Klipsch luidsprekers worden door liefhebbers vooral bemind om hun impulsiviteit. Allemaal zijn ze voorbeelden van apparaten waarbij "echtheid" eerder toepasselijk kan zijn dan "rechtheid". Impulsverwerking lijkt met name essentieel te zijn voor die beleving van "echtheid". Enige kleuring, vervorming en niet-lineairiteit neemt men daarbij kennelijk graag voor lief. We meten apparatuur echt wel goed, hoor. Maar we interpreteren de resultaten vermoedelijk niet juist. Niet "naar de menselijke maat", bedoel ik.

Is takelen een idee? Wellicht kun je een hanenbalk gebruiken om een verplaatsbaar electro-liertje aan op te hangen? (Voor elk probleem is er wel een oplossing! Net zoals er voor elke oplossing wel drie of vier problemen zijn...)

Beste Knor, Jij laat dus een microfoon voor jou luisteren?

Ja, náást elkaar zelfs! Aan B&W 801E, Tannoy Red Monitor 1000 en (orig.) The Pied Piper. (Nou ja, die Electrocompaniet niet - pleonastisch?). Die 3B (van jou?) gebruik ik zo nu en dan nog wel (Eringa mod., toch?) Als de Krell niet goed klinkt, ligt dat m.i. niet aan de Krell. Bij mij liet-ie de 801E door de mand donderen...

En jij dacht toen dat die Krell niet deugde?

Beste Knor, Vind jij die moderne dertien-in-een-dozijn horror kleurenfilms uit Hollywood, met al die flitsende special effects (oooh... 't lijkt ècht of er ècht een draak uit die meid d'r opensplijtende buik komt... en nòg eentje... en nòg eentje!!) en die spannende surround muziek (boemmm boemmm... tsjeng, pringel... boemmm boemmm) wèrkelijk griezeliger dan die sinistere, schimmige, geluidloze zwart/wit (sepia/donkerbruin) films uit de oude Duitse, Franse en Amerikaanse expressionistische dozen? De èchte Nosferatu, Dracula, Frankenstein, Caligari c.s.: èchte Jungiaanse archetypen, dus, en niet de aangebrande fantasieën van een gesjeesde comic writer? Wat dat oude audiospul betreft: ga eerst eens daar naar luisteren. Wellicht begrijp je dan waarom die antieke pick-up elementen zoals de Decca "London", de Ortofon "SPU" en de EMT "Tondose" modellen na tientallen jaren nog steeds bestaan. Waarom "oude" liefhebbers ze houden en koesteren. En waarom er nog steeds nieuwe liefhebbers bijkomen.

Onze perceptie van het Amerikaanse aanbod komt niet overeen met de werkelijkheid. We besteden nu - en wij besteedden toen ook al - te veel aandacht aan wat ons verbaasde. Aan wat ons opviel. Inderdaad omvat(te) het Amerikaanse aanbod - in onze ogen - uitzonderlijk grote luidsprekersystemen van bijvoorbeeld Infinity, Beveridge, Snell en Klipsch. En werden er grote, zware, dikke vermogensversterkers aangeboden, zoals die van McIntosh, Krell, Bryston en Mark Levinson. Die apparatuur kreeg vooral onze aandacht, omdat die afweek van wat wij gewend waren. Net als bij auto's, inderdaad, werd in Europa kwantiteit minder verward met kwaliteit... Of werd er, zou men kunnen zeggen, niet méér kwantiteit gebruikt dan voor zeer goede kwaliteit nodig was. Dit neemt niet weg, dat de meeste Amerikaanse gezinnen helemaal niet in grote huizen wonen: met name in de binnensteden. Daar behielp men zich, net als in Europa, meestal met goedkope, bescheiden audiosetjes. Alleen waren die van andere merken, zoals Magnavox, Realistic of één van de bekende Japanse.

Het geeft mij - hoewel buitenstaander - telkens een warm gevoel wanneer er weer iets moois van de ondergang wordt gered!

Beste Groovy, Wellicht kan deze link je helpen? http://www.thorens-info.de/html/tonarme.html

Beste Hans, Kennelijk?? Zin?? Hmmm... Interessante gedachtenwisseling: http://www.audiokarma.org/forums/archive/index.php/t-408573.html " Infinity RS 2.5 crossover -- capacitor replacement".

Beste Robx, Welke conclusie leverde de discussie dan volgens jou wèl op? (Bedoeld wordt: de discussie over de mogelijke vervorming van het audiosignaal door microfonie van condensatoren. Er werden ook conclusies getrokken ten aanzien van jouw opvattingen, maar die bedoel ik dus niét!) Onderzoek naar microfonie ter verbetering van condensatoren laat Spido heel graag over aan fabrikanten/leveranciers van die onderdelen. Microfonie van condensatoren heeft hem nooit gestoord, overigens: niet als akoestisch fenomeen bij het beluisteren van muziek via luidsprekers, noch als veroorzaker van vervorming van het audiosignaal. Dat komt waarschijnlijk doordat - in Spido's luidsprekers eersteklas condensatoren worden toegepast, - doordat de condensatoren in een goed dempende en niet met de microfonie resonerende behuizing zijn opgesloten, - en doordat de muziek via de drivers aanmerkelijk luider klinkt dan de mogelijke akoestische prestatie van de condensator(en). Hoe kom je er overigens bij dat Spido luidsprekers bouwt?

"Het is maar voor er bij?" Zo'n antieke Decca arm/element-combinatie zou ook jóu wel eens van je geloof in hedendaagse hifi kunnen afhelpen! http://www.stereophile.com/content/london-decca-jubileereference-phono-cartridge-fremer-london-reference En dan behielp Michael Fremer zich nog wel met een moderne Immedia RPM toonarm...

Beste Groovy, Leuk! Mèt Decca element? Want die twee lijken samen wel een optimale combinatie te vormen...

Beste TL 200, Ja, zoiets bedoelde ik inderdaad. Om het nog wat scherper te stellen: met de allerbeste condensatoren, de allerbeste spoelen, de allerbeste luidspreker-units (drivers) kan men heel beroerde luidsprekersystemen maken. En met gewoon goede (standaard kwaliteit) onderdelen, mits goed toegepast, kan men uitstekende resultaten bereiken. Terzijde: sommigen hier horen kennelijk wèl dat sommige condensatoren wat luider klinken en andere condensatoren weer wat minder luid. Ja, ja... en dat terwijl de luidsprekers muziek staan weer te geven. "Microfonie" heet het verschijnsel. En onlangs woedde een discussie op dit forum over de vraag of de trillingen van de geleidende, gemetalliseerde folie ten opzichte van het isolerende kunststoffen diëlectricum ook nog meetbare c.q. hoorbare (c.q. waarneembare) vervorming van het audiosignaal opleverde. Die discussie leverde niets op. Een voor iedereen waarneembaar voorbeeld van microfonie door een condensator is overigens de electrostatische luidspreker.

Een condensator in een wisselfilter kan nooit beter klinken dan de luidspreker waar hij deel van uitmaakt.

Op m'n zolder staan nog stapels Europese (m.n. Britse en Nederlandse) en Amerikaanse hifi-tijdschriften uit de voorbije decennia. Het lijkt wel alsof Europa en Amerika tot totaal verschillende werelden behoorden, wanneer je de artikelen leest. In Europa was nauwelijks belangstelling en waardering voor Amerikaanse producten ("big & loud"). En in Amerika lette men nauwelijks op Europese ontwikkelingen ("no guts... no glory"). Alleen de allerbeste* producten van beide zijden sijpelden door de wederzijdse keerwallen van hifi-chauvinisme: bijvoorbeeld Thorens, Dual, Leak, Quad, Braun, ReVox/Studer, Garrard en Ortofon van Europese zijde, en Mark Levinson, Krell, ADC, Shure, Dynaco, Empire, Klipsch, Lafayette en Bryston van Amerikaanse kant. * "Allerbeste" in absolute zin, maar ook in relatieve (prijs/kwaliteit-verhouding). (Eén van de allerslèchtste producten sijpelde overigens óók door... van Amerikaanse zijde. Maar over Bose® Direct/Reflecting® zal ik 't maar niet hebben, op dit als "high-end" bedoelde forum!)

Beste Threshold, Kun je / wil je ook antwoord geven op de andere vragen? (En graag wat stelliger, duidelijker, omstandiger en meer gefundeerd dan dit vage antwoord op - alléén - mijn vierde vraag!)

Acoustat, Acurus, ADC (Audio Dynamics Corporation), Adcom, Advent, Aerial Acoustics, Altec Lansing, Angstrøm Loudspeakers, Anthem, Anthony Gallo, AR (Acoustic Research), Aria Audio, Artison, Athena Technologies, Atlantic Technologies, Atma Sphere, Audio Research, Audible Illusions, AudioEngine, Audiovox, Avalon Acoustics, Axiom Audio, Ayre Bag End Loudspeakers, BAlabo (Bridge Audio Laboratory), Basis Audio, BAT Balanced Audio Technology), Bel Canto Design, Benchmark Media Systems, Beveridge, BG Radia, Blue Circle Audio, Bose, Boston Acoustics, Boulder, Bryston, B&K Components Cain and Cain Company, California Audio Labs, Cambridge Soundworks, Camelot Technology, Carver Audio, Cary Audio Design, CAT (California Audio Technology), Cello Audio, Cervin-Vega, Channel Islands, CinePro/CIA Audio, Classe, Clayton Audio, Coincident Speaker Technology, Conrad-Johnson, Convergent Audio Technology, Crown Dan d'Agostino Audio, Dahlquist, DaySequerra, DCM loudspeakers, Decware, Definitive Technology, DeVore Fidelity, DeHavilland, DK Design Group, Dunlavy Audio Labs, Dynaco Earthquake Sound, EgglestonWorks, Electro Research, Emerald Physics, EMM Labs, Emotiva, Empire, Energy Loudspeakers, Escalante Design, ESS Laboratories First Watt, (The) Fisher Galabier Design, Grace Design, Grado Labs, GoldenEar Technology, GTX Hafler, Hansen Audio, Harman Kardon, HeadRoom, Heathkit, Hegeman Indi Audio Labs, Infinity JBL (James B. Lansing), Jeff Rowland, JL Audio, KLH Audio, Klipsch, Kloss, Koss, Krell Lafayette, Lamm Industries, Legacy Audio, Leon Speakers, Lexicon, Linkwitz Lab, Living Sounds Audio Magico, Magnavox (Philips Am.), Magnepan, Magnum Dynalab, Manley Labs, Marantz (orig.), Mark Levinson, Marsh Sound Design, Martin Logan, McCormick, McIntosh, Mirage, M&K Sound, ModWright, Moon Audio, MSB technology, Mozaex, Muse Newform Research, NHT, Nola speakers, Nottingham audio, NuForce, Nordost Ocean Way Audio, Olive Streaming, Oracle Audio technologies, Orb Audio, Outlaw Audio Paradigm, Parasound, Pass Labs, Perpetual Technologies, Phase Linear, Phase Tech, Philips (Am.), Pickering, Polk Audio, Proceed, PS audio, PSB loudspeakers QSC, Quicksilver RBH Sound, RCA, Realistic, Red Rose Music, Reference 3A Loudspeakers, Resolution Audio, Revel, Rockport Technologies, Rogue Audio, Rythmik Audio SAE (Scientific Audio Electronics), SAS Audio Labs, Schiit Audio, Scott, Sherbourn Audio, Shure Bros., Signet, SimAudio, SinglePower, Snell Acoustics, SOL Republic, Sonic Frontiers, Sooloos, SOTA turntables, Sound Design, SoundLab, Soundsmith Corporation, Speakercraft, Spectral, Stanton, Stealth Acoustics, Sunfire, Sutherland Engineering, Swans Speaker Systems Tact, Theta digital, Thiel, Threshold, Tivoli Audio, Totem Acoustic, Triad speakers VAC (Valve Amplification Company), Vandersteen Audio, Velodyne, Viola Labs, VPI Industries, VTL (Vacuum Tube Logic) Wadia Digital, Wavelength Audio, Well Tempered Lab, Wilson Audio Labs, Wisdom Audio Xhifi YG Acoustics, Yorx Zu Audio ...en vast nog veel meer! (Roept u maar...) Er zitten best wel een paar goede tussen. (Sommige van de genoemde merken bestaan inmiddels niet meer. Of ze zijn overgegaan in niet-Amerikaanse handen.)

Figuurzagen?

Èchte vintage draaitafels kunnen natuurlijk (ook) voor 78 toerenplaten worden gebruikt. Dit museumstuk wordt / werd daar kennelijk zelfs alléén voor toegepast: http://www.ebay.nl/itm/Thorens-TD-124-turntable-with-Leak-tonearm-cartridge-and-transformer-/161086028632?pt=Vintage_Electronics_R2&hash=item258179bb58#ht_500wt_1084

Beste Carl, Ja, ja... een goed glas wijn en een niet te moeilijk boek bij het luisteren kan natuurlijk zeer aangenaam zijn. Maar is dat "thematisch"? Ik bedoel dat er een inhoudelijk verband zou moeten zijn tussen wat je leest of ziet, en wat je hoort. Je kunt thematisch luisteren eenvoudig beginnen, door bijvoorbeeld mooie Ierse liederen zoals "Whiskey in the Jar" en "Seven Drunken Nights" van de Dubliners te draaien, en daar een fijn flesje Paddy, Tullamore Dew of Bushmills bij leeg te drinken...