spido

Beste Wol, Zie mijn antwoord van gisteren (#77), punt "Ad C". Overigens: Ik ben nog nóóit een titanium dome tegengekomen die open brak.

Beste Wol, Nee, we zijn al meer dan zestig (60!) jaar verder! En er is sindsdien, afgezien van FFT meettechniek (decay diagrams) en de bijdragen van Thiele en Small (basreflex als filter) , m.i. wezenlijk niet veel verbeterd.* Wel in de breedte (massaproductie, standaardisatie: afname van kwaliteitsspreiding), maar niet verticaal (unieke kwaliteit): high fidelity vs. low fidelity. Het beste van tóen, veegt alles van nú meedogenloos onderuit! (Mits goed geconserveerd / gerestaureerd / gerenoveerd, natuurlijk.) Er was geen jitter, toen. Geen jetter. Geen jotter, zelfs. Bovendien was de muziek - waar het allemaal om ging - stukken beter dan die van nu. Je gaf het zelf al aan, hè? Met je opmerking over 38-76 cm/sec mastertapes... (# 47 in topic "Music Emotion artikel | Het wel en wee van de LP deel 2 LP gemeten en te licht bevonden voor hifi") *En zelfs die waardevolle bijdragen van Thiele en Small waren eerder vaststellend, concluderend en bevestigend, dan vooruitstrevend en vernieuwend van aard!

Waar gehakt wordt, vallen spaanders! (Mits de versterker "ballen heeft", "wat mans (m/v/?) is...")

Als die Amplimo zo goed was, had Leak 'm wel gebruikt...

Beste Hans, Wat een

Beste Wol, Ad A. Nee, Wol: ik luister ook beneden 500 Hz en ik gebruik ook elektrodynamische lagetonenluidsprekers. Hierdoor hoor ik ook bastonen en daar ben ik blij mee. En doordat die elektrodynamische lagetonenluidsprekers in spekstenen behuizingen zitten, zijn de bastonen ook nog eens hardstikke goed! Mensen met electrostatische luidsprekers zijn helaas niet zo gelukkig als ik. Hoewel: sommigen van hen "zijn niet zo geïnteresseerd in lage tonen," zoals Peter Walker (Quad) (gedwongen) eerlijk toegaf. Ad B. Het opbreken van titanium domes is, zoals bij elk lichaam, afhankelijk van frequentie en amplitude. Indien zulke dome-units juist worden toegepast (over hun optimale frequentiebereik en binnen toelaatbare vermogensgrenzen), hoeft break-up geen probleem te zijn. De point-source voordelen t.o.v. breedbeeld-electrostaten blijven echter evident! P.S. Heb jij trouwens een idee over het opbreken van jouw eigen trommelvliezen? Over jouw eigen gehoorgang/-stijgbeugel-/hamer-/aambeeld-binnenoor-eigenresonantie-frequenties, en hun samenhang, hun interferenties? Over de oversturingstoleranties van je (gezien je postings: vermoedelijk in bedroevend aantal en in bedenkelijke kwaliteit overgebleven!) slakkenhuistrilhaartjes, je synapsen en je dendrieten? (Om van je grijze massa en botholtes nog maar te zwijgen! ) Ad C: Je hebt het over de SPH165/KEP bas/middentoners? Die units zijn van de Monacor "Number One" serie (allemaal héél goed* en toch héél goedkoop!) en die hebben de geringste kwaliteitsspreiding óóit! Bovendien verouderen ze vrijwel niet. (Nou ja, het kevlar wordt wel wat donkerder van tint, mettertijd. Maar dat is dan ook alles.) * Afgezien van hoog-middentoner SPH102/KEP: dat is een schreeuwerig kreng, alleen maar geschikt voor popmuziek. Voor goede muziek zijn de overige units van deze serie zeer geschikt. Wat dat betreft is het jammer, dat bijna niemand meer van goede muziek houdt.

Beste Wol, Menno van de Veen UL40-S2 (moderne buizenversterker: nu) vermogen: 2x30W max. (als triode: 2 x 15W); vervorming bij max. vermogen niet gespecificeerd) dempingsfactor: tussen 2 en 8, afhankelijk van instelling frequentiebereik: 8 Hz - 80 kHz (- 3dB) Leak Type 15 (antieke buizenversterker: 1946) vermogen: (mono, vanzelfsprekend) 15W max.; 0.1% vervorming dempingsfactor: 20 frequentiebereik: 20 Hz - 20 kHz (- 0.25 dB) Ad A: In welk opzicht steekt de moderne versterker boven de antieke uit? Het frequentiebereik is (volgens de specs) groter, maar dat kan alleen voor vleermuizen c.s. van belang zijn. Van veel groter belang zijn de lineariteit en de vervormingsvrijheid binnen het hoorbare spectrum. Het verschijnsel van "signal induced thermal (...)" c.q. "memory distortion", waar we het over hàdden, is vervorming van precies het type dat door negatieve feedback dynamisch kan worden geëlimineerd. De antieke Leak paste die toe ("and loads of it!" zei Harold), de moderne Van der Veen echter niét. Dat is dan jammer voor die moderne Van der Veen... Want negative feedback... is the way to go! Later maakte Leak zwaardere buizenbakken, tot aan 2 x 30 W. En altijd met een max. vervorming van 0.1% en een goede dempingsfactor. Nee Wol, die "ouwe rotzooi" was gewoon stukken béter dan die "nieuwe rotzooi" van nú! Ad B: Spido heeft geen verstand van buizenversterkers. Maar wel van goed geluid. Spido heeft in zijn jeugd lange tijd Leak buizenversterkers gebruikt, en later transistorversterkers van hetzelfde fabrikaat. Hij is zijn leven lang heel erg verwend geweest! Die versterkers van Menno van der Veen klinken best wel prima, hoor! Als je er steengoede speakers aan hangt, tenminste. (Niet die van die weke Elac fake sandwich/Eton AMT (don't blame Oskar Heil!) zuiltjes, die Van der Veen zelf, in al zijn onschuld, nog steeds gebruikt.) Ergens in de Zaanstreek moet nog een optimaal setje nog te beluisteren zijn. Modern Van der Veen buizenbakkie met steengoeie speakers, dus. Tenzij het buizenbakkie intussen in de garagebox bij de overige oude rotzooi is gezet... Vanwege ene Array, die inmiddels óók al weer werd gepasseerd door iets nòg beters (?). Extraatje: afbeelding van de Leak TL50 Plus http://www.44bx.com/leak/TL50Plus.html

Beste Ruud, Reageer je nog even op mijn vraag in #47 en #53? Alvast bedankt!

Beste Tubejack, Elke "moderne buizenversterker" legt het hopeloos àf tegen elke netjes gerenoveerde Leak, Wilkinson of Radford buizenbak uit de jaren '50/'60: zowel technisch als muzikaal. (Toen wist men nog hoe zulke dingen gemaakt moesten worden! )

Beste Wol, O ja? Wat maakt een electrostaat dan van, bijvoorbeeld, een frequentie van 500 Hz? 510 Hertz? 520 Hertz? Dat zou dan wel een heel erg goede, snelle electrostaat zijn, hè? Vergis je toch niet, Wol: een electrostaat zet voor dezelfde geluidsdruk in midden en hoog veel méér massa in beweging dan een systeem met domes en/of ribbons. En vanzelfsprekend staat zo'n vlakke speaker bij wijze van spreken bol van de fasevervorming in midden en hoog, doordat het membraan veel groter is dan de golflengte van het geluid.

Een "magnetostaat" (fout woord!) kàn alleen maar verkeerd worden opgesteld! Net als èlke andere dipool. Lekke cilinder. Kapotte pomp. Akoestische kortsluiting. (Need I say more?)

"Memory distortion" is een term die reeds lang in de psychologie en aanverwante wetenschappen wordt gebruikt (en wel voor een verschijnsel dat ook wel kan optreden tijdens en na vergelijkende hifi-luistertests, dus er ìs wel een min of meer toevallige link met audio.) In de psychologie heeft de term "Memory distortion" echter een heel andere betekenis: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1692093/ Komt dus neer op mentaal gestoord herinneringsvermogen. Het zou daarom wellicht beter zijn, voor audio een andere term te bedenken. Wat in audio wordt bedoeld, is het effect van "signal-induced thermal drifts in transistors": door het signaal veroorzaakte temperatuurswisselingen in transistoren (met het vervormende effect daarvan voor later signaal). http://peufeu.free.fr/audio/memory/memory-1-theory.html Ik vond het grappig te lezen, onder punt 7: Immers, reeds in 1949 schreef de National Physics Laboratorium in een test van de "Point One" TL/12 versterker van H. J. Leak & Co: http://www.44bx.com/leak/PointOne2.html Met name de juiste toepassing van negatieve feedback leverde resultaten op, waarvan "moderne" buizenversterkers alleen maar kunnen dromen: http://www.44bx.com/leak/leak_bkgnd.html Hoewel het moeilijk is om met een buizenversterker een redelijk goede dempingsfactor te bereiken... het lukte Leak met de Type 15 en de latere "Point One" types heel aardig. Beter, dan bij "moderne" buizenversterkers. In de eerder genoemde test van de National Physics Laboratorium (1949) lezen we ondermeer: Reeds in de dagen van onze opa's zeiden sommigen dat een hoge dempingsfactor het geluid saai of dof zou kunnen maken. En sommigen beweren dat nu nog steeds. Het testinstituut beschouwde die opvatting toen reeds als een "fallacy" (bedrog), en dat wàs het ook. Is het nu nog steeds. Alleen lui die van vervorming houden, zullen het tegendeel beweren.

Beste Spido, Met alleen goede oren kom je er niet, al ben je nog zo vernieuwend. Wil je een ander enthousiast maken, dan zijn goede manieren..... empathie minstens zo belangrijk. Knoop d

Beste Miracle, Om iets "vernieuwends" op te merken, heb je goede oren nodig. Tubejack heeft die. Goodtube ook. En Geraldo45, bijvoorbeeld. Om van de mijne nog maar te zwijgen! Jij hebt zulke oren kennelijk niét. Helaas. Wie oren heeft om te horen... Hij hóre!

Beste Miracle, Coax drivers zonder filter bestaan niet. Je bent kennelijk in de war met dubbelconus. Tweeweg luidsprekers van 90 dB/1W/1m met tweede orde filters zouden heel goed moeten kunnen klinken, via zo'n versterker. Zelfs met een heel behoorlijke dynamiek. Maar je moet dan natuurlijk wel góede tweeweg luidsprekers van 90 dB/1W/1m met tweede orde filters nemen. (Góede tweeweg luidsprekers met een rendement van bijvoorbeeld 93 dB/1W/1m, met unifase eerste orde filters, zouden nog beter zijn, denk ik. Vooral als het d'Appolito systemen zijn in heel stijve (bijv. spekstenen) behuizingen...)

Beste Miracle, In luidsprekerfilters worden resonantiepieken gedempt via notch-netwerkjes*, worden rendementsverschillen teruggebracht met behulp van weerstandennetwerkjes**, worden dubbelgespoelde woofers geboost met reusachtige condensatoren***, worden akelig opbrekende luidsprekerunits beperkt tot hun bruikbare frequentiegebied met behulp van steile filterhellingen, worden alle kleine piekjes en dalletjes glad getrokken met "Acoustic Butterworth" netwerkjes en zo ****... allemaal compensatie en verdoezeling! En het gaat allemaal ten koste van de fasereinheid en de impulsverwerking. Deze aanpak vierde vooral hoogtij in de dagen van de door sommigen nog steeds bejubelde BBC-monitoren en afgeleiden (Spendor, KEF, Harbeth, Rogers, B&W (DM2A)... niét Tannoy, echter!), welke nog steeds worden gewaardeerd door mensen die de nieuwere ontwikkelingen en inzichten niet kennen. (Wellicht doordat de recente verbeteringen niet konden worden gehoord als gevolg van gevorderde "gehoorsleeftijd".) Maar dankzij betere luidsprekerunits (die zonder problemen enkele octaven buiten hun optimale bereik kunnen werken), kunnen de beste speakers nu succesvol met veel eenvoudiger - en principieel betere - filters worden uitgerust. * http://www-k.ext.ti.com/SRVS/Data/ti/KnowledgeBases/analog/document/faqs/notch.htm ** http://www.remo.nl/images/verzwak.gif ***From http://groups.google.com/group/rec.a...author:watkins http://www.audiokarma.org/forums/showthread.php?p=3400132 **** http://www.kef.com/Resources/KEFTopics/KEFTOPICS_vol1no2A.pdf (Het verhaal van de heer Watkins is bullshit, natuurlijk! Net alsof 't in KWALITEIT niks uitmaakt, of je het rendement (de KWANTITEIT) vergroot door de magneet zwaarder te maken, òf door meer spreekspoelwikkelingen toe te passen, òf door de kast te vergroten, òf door méér woofers in te zetten... En gebruik maken van resonantie (elektrisch net zo goed als mechanisch en/of akoestisch) is in principe altijd verkeerd, al was het maar vanwege de onvermijdelijke na-ijling / tijdfouten). De duurste oplossing - een sterkere magneet - is ook hier weer de beste. De andere oplossingen leveren allemaal meer ringing op. Maar ja...

Een ingewikkeld filter is nodig om fouten te verdoezelen c.q. te compenseren. Eenvoud is kenmerk van het ware: ook bij luidsprekersystemen!

Beste Ruud, Reageer je nog even op mijn vraag in #47? Alvast bedankt!

Beste Gerardo45, Makker ! Bereid je echter wel geestelijk voor op héél veel ongefundeerde tegenwerpingen en kritiek, hearzo!

Beste Tubejack, Deze, dus? (Maar dan zonder gaatjes...) WOW! Toch - ik weet niet hoe ànderen er over denken - vond ik ze destijds altijd wat "bruin", "warm" klinken. 't Kan ook wel hebben gelegen aan de Celestion speakers waarmee importeur Tempofoon ze destijds altijd demonstreerde.

Beste Midcall, Doe haar de hartelijke groeten van Spido! (Enne... ik heet ècht Spido, hoor. Hear, tenminste...)

Beste mumsoft, Zeg, eh... we verlagen ons hier toch niet tot persóónlijke affronten, hè?

Beste Ruud, De Soundsmith "The Voice" lijkt me een uitstekend element. Het is verkrijgbaar in twee "compliantie-types", zie ik op http://www.sound-smith.com/cartridges/voiceac.html : 28 µm/mN (high) en 22 µm/mN (medium). Welk compliantie-type heb jij? En is dat de ideale match met deze (buitengewoon lichte, vermoed ik!) tangentiale arm?

Men moet van Johnny Cash opnamen niet al t

Beste Goodtube, Een luidsprekersysteem bestaat, zoals al het stoffelijke in dit Treurige Tranendal, binnen de Tragische Triangel van wenselijkheid, noodzakelijkheid en onvermijdelijkheid. Deze Drie... maar tussen die polariteiten zijn nog veel andere determinaties noembaar. Je kunt je dus, bij een vraag als die van jou, afvragen: wat is de wenselijkheid? De noodzakelijkheid? De onvermijdelijkheid? Je kunt de koe echter niet alleen bij de staart, maar ook bij de horens vatten. Kijken naar de bestaande "werkelijkheid": de SoundStone 2 x 16.5, dus. Waarom ìs die zoals die ìs? Welnu: die ìs zo zoals die ìs, om allerlei specifieke voordelen bijeen te brengen en tegelijkertijd allerlei nadelen uit te sluiten. De voordelen omvatten ondermeer (ten opzichte van drie-of vierwegsystemen op basis van bijv. een 12" of 15" woofer): compactheid / hoge WAF, gunstig rendement, goede lineariteit, vervormingsvrijheid, goede impulsverwerking, uitstekende fasereinheid in het vocale bereik. (De 2 x 16,5 laat het vocale bereik ongefilterd door de bas/middentoners vertolken, wat fasereinheid en goede impulsverwerking oplevert.) De d'Appolito configuratie levert verder nog een geluidsspreiding op zonder hinderlijke "lobing" (frequentie-afhankelijke uitdovingen en versterkingen door interferenties rond het overnamegebied buiten de horizontale luister-as): een voordeel waarvan men vroeger geen weet had. (En dus ook geen last van had...) De nadelen omvatten vooral een beperkter weergavebereik in het supra-laag en super-hoog, een geringere belastbaarheid in het basgebied en een iets minder goede impulsverwerking en spreiding in het middentonengebied. Bij de specifieke voordelen van elk specifiek concept moet men de specifieke nadelen voor lief nemen. Such is life. Het heeft, anders gezegd, niet zo heel veel zin om een tweetal 16,5 cm units - zelfs niet als die van superieure kwaliteit zijn - te combineren met een 30 cm woofer. Het heeft méér zin om zo'n woofer te combineren met een 13,5 cm unit, omdat hun specifieke velden van optimale weergavekwaliteit beter op elkaar aansluiten. De 30 cm unit biedt immers in het laag iets wat de de 16,5 cm unit niet kan bieden, en de 13,5 cm unit doet datzelfde in het hogere weergavegebied (middentonen). Tenslotte nog dit: Toen Spido opmerkte dat "het beste allang is geweest", trapte hij - zoals zo vaak - een open deur in. Want hoe zou iets het beste kunnen zijn, als het niet tot het bestaande - en dus tot het verleden - kan worden gerekend? Echter: niet alles in het verleden was beter dan wat er nu is of nog zal komen. Door massafabricage is de kwaliteitsspreiding de laatste decennia geringer geworden. Dat is een voordeel... gemiddeld genomen. Dat neemt echter niet weg, dat volgens Spido de allermooiste hifi in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw werd gemaakt! Combineer een Thorens TD 124 of 125 met een Ortofon AS 212 arm en een Ortofon SL15E met trafo's, sluit dit aan op een Leak buizenversterkercombinatie (Varislope 2 Stereo pre-amp met Stereo 50 of 60 power amp) met grote transmissionlineweergevers (Leak Sandwich 30 cm woofer, Jordan Watts modules voor het middengebied en de bijna massaloze Decca London Ribbons of zelfs de geheel massaloze Ionofanes voor het hoog) en je hebt een systeem waar de huidige generatie alleen maar van kan dromen! Maar dan moeten al die ouwe spullen natuurlijk wel zo goed als nieuw zijn. En helaas: dat kan alleen in een imaginaire wereld... een wereld, die slechts in de herinnering van een oude mijmelaar kan bestaan.