threshold

Wat een werk zeg, elk schroefje insmeren. Hoe plakt Klaas F. de stenen aan elkaar Bij hout gebruik ik witte kit, die ook een soort houtlijm is, die droogt lekker snel en zit in zo'n spuitkoker. Helaas moeten de zelfbouwers het gewoon met hout blijven doen, ook al zijn de Kef units al op de zelfbouwmarkt beland. Deze komt van de Zaph Audio site, zie zijn blog http://www.zaphaudio.com/blog.html. Erg goed getest! Ze weten nog wel hoe ze drivers moeten maken daar in Engeland.

Dat is echt een uitdaging! Er zal maar een schroefje los gaan zitten.

Ja leuk, dat wordt dan echt een Von Schweikert clone, visueel dan wel te verstaan. Of ze ook zo gaan klinken is een tweede. Persoonlijk vind ik Von Schweikert wel goed namelijk (wat ik op beurzen hoor) . Toevallig heb ik een aantal jaren geleden twee van die kastjes (in licht hout, curved en ca. 20 liter) besteld bij Parts Express. Het verschepen is inderdaad duur en dan komt de importbelasting ook nog. Op de dozen stond "Dayton" en "Made in China". Ze zijn dus van China via de VS naar Nederland verscheept. Later begon Intertechnik ze ook te leveren. Dat is uiteindelijk goedkoper, want dan kan Speakerenco.nl ze voor je bestellen en zijn ze al in Nederland. Ik doe er echter (nog) niks mee. De kwaliteit van de kasten is echt professioneel. Maar een metalen KEF, daar kan niks tegenop (on topic ).

Welke monitor? Je maakt me nieuwschierig! Ik denk dat het met Master de hele wijze van in de markt brengen is. Als je met veel tamtam iets wilt lanceren dat kost dat erg veel geld. Als er geen hele grote aantallen worden verkocht, dan wordt de stuksprijs dus heel hoog! Grote merken als Kef e.d. hebben daar geen last van. Wel hoge marketingkosten, maar verdeeld over heel veel luidsprekers. Natuurlijk zijn er ook kleine merken die het anders aanpakken. Daar gaat het via doorvertellen en af en toe een showtje doen. Maar een heel klein prijsje zie je natuurlijk nooit bij een klein merk. De kast bouwen en het filter solderen kost nu eenmaal een bepaalde hoeveelheid man-uren. Of je moet die Dayton-kasten uit China bestellen waar Von Schweikert ook gebruik van maakt. Ik snap niet dat de zelfbouw-wereld daar niets mee doet. Je verkoopt dan gewoon het front met ingefreesde drivers. De klant schroeft het front op de kast en sluit het filter aan en klaar! plus plus plus Los in de winkel zo'n 700 Euro per box.

Gedurende onderzoeken bij harman werden leden van het luisterpanel eerst voorgelicht wat men onder dergelijke termen verstaat. Daarna kwamen velen tot dezelfde conclusie bij menige vergelijking. Het is inderdaad handig als je al weet wat een dergelijk bergip veroorzaakt. Maar dat is niet altijd zo. Nu lijkt het me dat je begrippen in verschillende niveaus kunt indelen. Het lage niveau bevat duidelijk herkenbare begrippen die vaak door een enkele oorzaak beschreven kunnen worden. Bijvoorbeeld: veel hoog (veroorzaakt door een tweeter die te hard staat). iets moeilijker is: breder stereobeeld (betere kanaalscheiding). Nog moeilijker: timing, ritme (veroorzaakt door microdynamiek), diep stereobeeld, kil, warm, een waas over het hoog, nerveus. Nog lastiger: zwarte achtergrond, niet boeiend, etc. Het hoogste niveau tref je vaak aan bij stroomkabel-reviews e.d. Het laagste bij luidsprekers, draaitafels, elementen. Daar lees je ook vergelijkbare termen bij hetzelfde product. Bijvoorbeeld: bijna iedereen vindt de AT-OC9 wat dun klinken (weinig laag). Ik vraag me af of iedereen bij een bepaalde stroomkabel hetzelfde erover denkt. Dan wordt communicatie inderdaad erg moeilijk.

Ik bedoelde "echte" speakers. Dus niet de versterker beluisteren op een hoofdtelefoon. Of zoals Quad deed, de truc met nog een andere versterker in serie (de Quad moest dan niet te onderscheiden zijn van een "draad"). Volgens Spido was er van alles mis met de test. Het moest de neutraliteit aantonen van de Quad. Wat neutraal is of niet is dus moeilijk, want er zal een speaker aan te pas moeten komen die voor het grootste deel zelf de klank bepaalt. Daarin heb je dus helemaal gelijk. Het is voor ons dus moeilijk om te bepalen. De ontwerper van de versterker weet zelf wel waar het karakter wordt gemaakt.

Dat is erg moeilijk. Het mag geen kleur of smaak aan het geluid toevoegen. Maar daar heb je inderdaad real life speakers voor nodig. Want een versterker reageert o.a. op de impedantie van de speaker. Maar de ontwerper weet vaak wel op welke plekken hij de versterker een bepaald karakter kan geven. Een laboratorium of studio versterker zou dit zo weinig mogelijk mogen hebben. Maar ook in de huiskamer zou het beter zijn om alles zoveel mogelijk neutraal te houden om het overzichtelijk het houden. Misschien alleen smaak toevoegen aan het element, of de speakers. Want anders zie je door de bomen het bos niet meer als alles elkaar gaat zitten te compenseren.

Nee ook die speakers zijn niet perfect en maar zelden echt goed. Zo zijn er volgens hifi-selbstbau.de door hun nog maar twee middentoonluidsprekers getest die grenzen aan een ideaal. Wat dat ideaal is is niet zo heel moeilijk. Daar verstaat men ten aanzien van vervorming o.a. onder, dat deze zo goed als onhoorbaar moet zijn. Daar zijn onderzoeken naar gedaan en bestaan grafieken van. Zulke eisen zijn niet zo moeilijk op te stellen. Het is niet voor niks dat de luidspreker samen met de akoestiek de allerbelangrijkste factor is. Omdat deze nog de beperkende factor is. Al is niet iedereen het daar mee eens. Sommigen vinden bijvoorbeeld kabels de belangrijkste klankbepaler. Iedereen mag ook zelf bepalen wat hij/zij een 'lekker' geluid vindt. Heel vaak kiezen mensen de luidspreker eruit die het meeste vervormt. Maar na enkele uren luisteren begint men wellicht toch te twijfelen. Harmonische vervorming zorgt voor o.a. korreligheid (luister maar eens naar een grijs gedraaide plaat), scherpe randjes etc. Maar misschien ook voor een bepaalde helderheid. Dit vind ik ook een mooie input voor de discussie Hifi versus High End. Hifi kan wel erg saai zijn. maar zou toch het ideaal moeten zijn waar we naar streven (dan bedoel ik niet die oude DIN norm maar High Fidelity in het algemeen.

Wat dit voor mij duidelijk maakt is hoe verschillend mensen tegen de wereld aan kunnen kijken. Ik denk hierover zo goed als compleet het tegenovergestelde. Vandaar toch maar even een tegengeluid hieronder. Bijvoorbeeld: Kleuring vind ik per definitie slecht. Tenminste, als je het "hifi" wilt noemen. Nu bestaat er een hele discussie over of High-end wel Hifi is of dat nog moet worden (wanneer we moe worden van kleuring en vervorming) maar wat mij opvalt is dat er voor dergelijke verkoopprijzen niet alles uit de kast wordt gehaald maar we moeten luisteren naar een product met mankementen. Hoe de kleuring in de Blumenhofers die ik heb gehoord (een stuk of 3 typen) te verhelpen is kan ik niet helemaal met zekerheid zeggen. Het kan slechts een frequentiekarakteristiek zijn die meer een berg en dal plaatje is, of een minder constante afstraling, of het is vooral vervorming. Het eerste kun je verhelpen door betere filters te ontwerpen (zie de nieuwste Hobby Hifi, daat staat een leuke Celestion met hoorn in), het tweede en derde kun je niet verhelpen. Zo is de harmonische vervorming in de aangehaalde Celestion te hoog voor echte Hifi. Dat komt in dit geval omdat ze een te grote woofer te ver door laten lopen, ondanks het fantastische frequentie- en watervalplaatje. Wat Wol beschrijft is een geluid dat na een uur vermoeit. Dat duidt op te hoge niet-lineaire vervorming, over de 1% in het middengebied hetgeen te verwachten is met grote woofers en compressiedrivers. Ik ben benieuwd hoeveel Blumenhofers de tweedehandsmarkt bestormen over een paar jaar. Daarnaast denk ik dat de akoestieken bij X-fi vaak beter zijn dan de gemiddelde huiskamer i.p.v. slechter. De meeste speakers waren zo vrij opgesteld dat er echt wel een goed beeld gevormd kan worden. Wie heeft er tegenwoordig tapijt op de vloer en een absorberend plafond? En over het matchen met electronica, dat lijkt me meer een lapmiddel. Want een versterker moet vooral neutraal zijn. O nee, bij High-end mag dat best wel kleuren, want Hifi is zooo jaren 80 . Maar dan blijft het een gebed zonder einde. Goed voor de tweak-markt, maar niet goed voor de gemoedsrust. En dat de meeste luidsprekers goed zijn? Maar zelden is een speaker goed! Tegenwoordig worden er leuke versterkers gemaakt (zoals de nieuwste NAD), maar op het gebied van speakers zijn we niks opgeschoten. Kleuring in hoorns, een onvolledige dipool (gevalletje klok en klepel ) , een d'Appolito tussen twee tweeters en een supertweeter waardoor je veel teveel interferentie hebt, boembas door verkeerd afgestemde transmissielijnen, we hebben het allemaal kunnen lezen en horen. De luidspreker design regels worden vaak overtreden met duidelijk hoorbare gevolgen. Het erge is dat dat gepaard gaat met zeer hoge prijskaartjes! We moeten juist weer terug naar de Hifi, weg van de High-end! Electronica moet neutraal zijn, kies de speakers die bij je akoestiek passen! En over de reden waarom bladen altijd wel iets positiefs schrijven over een produkt... zou het niet iets met adverteren te maken hebben? Of gratis spullen?

Als je een serieuze fabrikant bent dan zou je juist dankbaar moeten zijn voor feedback. Maar inderdaad, als je (klets)praatjes verkoopt dan is het erg lastig als er een kritische luisteraar in de zaal zit.

Hoe sluit je die aan, die heeft maar 2 pinnetjes...de draadjes aan de schoentjes zitten dan hopeloos in de weg als je L+R over elkaar schuift?

Je kan wel wat roepen, maar het blijft een groepje bekenden van elkaar dat het gezellig met elkaar heeft over een specifieke cd... Interessant om te lezen hoe de maker dan ontploft, dat zeker. Maar ik was al negatief over een luidspreker van AudioSense. Degene die daar de demo gaf vroeg nog of er vragen waren en ik vroeg waarom de dipool eindigt bij het hoog (geen tweeter aan de achterzijde), anders dan de theorie ...Het antwoord was dat hun tweeter (gewoon een 1" dome) omnidirectionaal was. ..en toen ontstond er bijna iets dat kon ontaarden in het ontploffen van degene die blijkbaar de ontwerper van de speaker was. Je moet dus gewoon "Oh en ah" zeggen op een beurs. Maar ik vind dat je, als je entree betaalt, gewoon mag zeggen wat je constateert. Misschien ga ik dat maar vaker doen, hopelijk ontstaan er dan discussies en daar leert men toch van. Goed vond ik dus Etude en Audio Physics. En dat zeg ik daar ook ter plekke. Harbeth vond ik ook niet goed, net zoals Jongensdroom, ondanks de symphatie die ik voor het merk heb. En die Blumenhofers, nou ja ik wordt elke keer weer bevestigd in mijn vooroordeel als ik ze hoor. Maar ik heb het gevoel dat je ze niet mag afkraken, want dat merk wordt met veel lawaai gelanceerd, je ziet het ineens overal. Echt vrolijk word je dan niet op zo'n beurs. Daarna wel, met mijn Vibrapods die ik er kocht . Misschien moet ik ook maar linken naar The Audio Critic, zoals Ravon. Alles is daar toen al in gezegd. Het wereldje is er niet beter op geworden.

Op de x-fi beurs gekocht (model 3). 4 nieuwe pootjes onder de draaitafel, ipv de metalen spikes. Baat het niet, dan is maar 37,50 verloren, dacht ik. Het klinkt inderdaad beter. Het stereobeeld is wat preciezer en er is meer detail. Ik had ook wel zoiets verwacht.

Op de X-fi stond men met allemaal Mytek-jes die een gouden oortje hebben gewonnen met hun dacje van 1500 euro. Het klonk niet goed maar dat lag aan die speakers, die een soort mix waren tussen dipool en monopool. Maar goed, zo'n award zegt ook niks. Elk merk scoort wel ergens een award en anders verzinnen ze er zelf een. In de Absolute Sound van augustus staat dat (verder niet gelezen).

Ja dat heet gewoon een goede demonstratie geven. Als je op de markt kijkt hoe ze een schoonmaakmiddel demonstreren... dat lukt je nooit thuis om een zwart vloerkleed ineens weer wit te krijgen (niet dat mijn kleed zo vies is ). Als ik soms hoor met hoeveel energie men in het laag met de grootste systemen demonstreert, dan wil je dat thuis ook... voor een seconde. Later denk je natuurlijk: dat gaat vervelen. En ik heb onderburen. Maar voor de demo werkt het even. De opmerkingen over het systeem dat wordt gebruikt als monitor zijn ook interessant. Floyd Toole heeft daar veel onderzoek naar gedaan. Veel geluidstudio's hebben een matig monitorsysteem, zoiets met grote hoorns zoals die Blumenhofer die kleuren. daar wordt op gecorrigeerd. Maar men weet helemaal niet wat de referentie is want die bestaat niet. Dan krijg je de circle of confusion. Zo kan het zijn dat zijn cd's veel meer laag hebben dan 99,9% van alle cd;s omdat hij die speciale monitor gebruikt i.p.v. PMC's e.d.

Plus, als je een demo cd maakt, dan wil je spectaculair overkomen, anders draait men je cd niet op de beurs.

Er zou ook een draadje komen over de opstelling van die meneer waar we het niet meer over willen hebben. Maar dat kan toch ook wel hier, want ik zag dit ook in Rotterdam, die andere beurs, met die Quad electrostaten.

Dat vond ik ook één van de betere sets. Ik heb niet alles gehoord maar deze vond ik samen met de set bij Etude het meest klinken alsof er niets mee aan de hand was. Ik hoorde dat het oorspronkelijk de bedoeling was om er Sonus Fabers o.i.d. neer te zetten maar die bleken stuk te zijn. Toen is er in alle haast deze speaker, die allang niet meer te koop is, voor neer gezet. Het geeft wel te denken: de oudjes doen het het best. Of komt het omdat deze zichzelf door de jaren heen hebben bewezen? Audio Physics is ook niet zomaar iets. Van Etude had ik dat niet verwacht. Maar die zaten ook in hun eigen set die door de jaren heen is samengesteld, en waar wellicht muziek op werd gedraaid waardoor fouten niet aan het licht komen. Of waren ze echt zo goed? Ik meende nl. een scherp randje hier en daar doorheen te horen. Geen Patti Labelle op afspelen dus...

Sterker nog, beter dan de gemiddelde huiskamer. Zo'n verlaagd akoestisch plafond, en dan nog genoeg hoogte overhouden, en een kamer van 50 m2... dan komen de sets echt wel tot hun recht. Beste geluid vond ik bij Etude.

Kijk, dit vind ik nu een wijze opmerking! Veel te weinig mensen doen dit. Toen ik eens op een luistersessie aan de meneer van NordOst vroeg om weer terug te gaan naar de goedkope netkabel, weigerde hij. "Haha, door de mand gevallen!" dacht ik toen. Want ook deze meneer weet dat een zeer groot deel van de zaal verschillen in positieve zin meent te horen na een bepaalde handeling en voor de tweede keer een muziekje laten horen. In een eerlijke test schakel je daarna weer terug naar de eerste situatie, die dan vervolgens slechter moet klinken. Doe je dat niet (vooral ook na verzoek van een deelnemer) dan ben je in mijn ogen een oplichter.

Je bedoelt "En als het volume lucht groot genoeg gekozen wordt en goed gedempt wordt? Zo groot dat een oneindige baffle cq open baffle wordt benaderd?" Ik zou zeggen: dan heb je hetzelfde bereikt als een oneindige baffle. Dan krijg je het plaatje zoals de frequentiekarakteristieken van de losse drivers. Een nogal gedempt laag met een Q zoals in de specificaties (bijvoorbeeld een Qts van 0,3). Een oneindige baffle is echter niet hetzelfde als een open baffle, waar je kunt spreken van een dipool incl. akoestische kortsluiting. Dat laatste laat de luidspreker extreme uitslagen doen waardoor er veel vervorming bij komt. Want grote uitslag betekent veel vervorming, over het algemeen. De ophanging etc. is nooit 100% lineair. En over de opgesloten lucht die zich als veer gedraagt: inderdaad. Maar alles is als een massa-veer systeem te zien (dat weet jij als de beste ). Echter wat verschilt is de hoeveelheid demping. De opgesloten lucht in een gesloten kast kun je zien als verlengde van de luidspreker. Het slaat a.h.w. terug op de conus (zoals Wol al zei). Eigenlijk is het een veer tesamen met de ophanging. Wat we ons moeten realiseren, is dat de luidsprekermotor zelf de cunusbewegingen (vooral rond de resonantiefrequentie) dempt. Het is namelijk ook een generator en via de (theoretische) kortsluiting door de versterker worden potentieel ongeremde bewegingen op de resonantiefrequentie gedempt door de spoel+magneet. Het luchtpakketje in een poort, in resonantie, (basreflex) zorgt ook voor een soort tegendruk (slaat terug op de conus) waardoor die weinig hoeft te bewegen, waardoor op de afstemfrequentie van de poort de mechanische belasting van de luidspreker erg toeneemt. Echter de electrische demping neemt af want de conus beweegt nauwelijks. Zie daar het na-ijlen van het basreflexsysteem op de poortfrequentie. Het gaat echter helemaal mis onder de poortfrequentie. Dan heb je een akoestische kortsluiting zoals bij de open baffle en kan de conus vrij bewegen. Dat zorgt dan weer voor extra vervorming.

Spido zou gelijk hebben als hij zou zeggen dat sec de opgesloten lucht in de gesloten box zorgt voor een naijl-effect. Het alternatief is dan een oneindig grote box, of oneindige baffle. Hoe groter de box, hoe minder het na-ijl effect. De theorie van Translator was om de gesloten kast zo groot te maken, dat het na-ijl effect klein werd. De kast zou, volgens de advertentie, een theoretische Q van 0,5 hebben. Dat betekent in de praktijk een zeer zwak laag (-6 dB bij 60 Hz of zoiets). Zoiets klinkt dan vooral aardig in een betonnen bunker omdat de staande golven dan ook minder worden aangestoten. De geruchten gingen dat er een weerstand in serie met de woofer stond om zo electrisch de Q vervolgens weer te verhogen zodat er toch wat laag uitkwam. Op zichzelf een aardige methode om een weerstand in serie met een woofer te zetten (de nummer één reden waarom ls-kabels verschillend klinken), maar het klopt van geen kant met de Q=0,5 theorie. Maar als je zegt dat de gesloten box als systeem relatief teveel na-ijlt, dan is dat onzin, want alle andere systemen (basreflex, transmissielijn etc.) ijlen principieel meer na. Een hoornsysteem zie ik voor het gemak ook als gesloten. Wat het meeste voor boembas verantwoordelijk is is de kamer (staande golven). Daarna komt de transmissielijn of basreflexpoort. Daarom kan een basreflex in een gedempte kamer (veel houten panelen, glas, etc.) best strak klinken. En kan een grote gesloten kast in een rampen-akoestiek (kubusvormige kleine kamer met betonnen wanden en vloer/plafond) vreselijk boemerig klinken. Maar dat weet jij natuurlijk allemaal allang! En komt er vast geen bewijs van Spido...

Zo heb ik het niet bedoeld. Ik probeer juist duidelijk te maken hoe enorm krachtig dit mechanisme is en dat we er bijna niet onderuit kunnen komen. Hoe "technisch" we soms ook luisteren. Het is zo krachtig dat ook jij het (onbewust?) ontkent, door het flauw te vinden. En dat vinyl is ook echt een stukje plastic. Het is toch wonderlijk dat stereo uberhaupt werkt en we ons een beeld van een compleet orkest n onze huiskamer kunnen vormen terwijl allerlei andere waarnemingen, zoals de visuele, maar zelfs de akoestische (de akoestische "footprint" van onze vertrouwde huiskamer op de afgespeelde muziek filteren we gewoon en het liefst zo veel mogelijk weg, dat is een onbewust proces) worden genegeerd. Er zijn duidelijke en onduidelijke regels hoe je dit effect kan dramatiseren. Sommige zijn tamelijk technisch en werken altijd en overal, zoals een gelijkmatige afstraling, zodat we gemakkelijker onze eigen huiskamer akoestisch herkennen en eruit kunnen filteren, andere werken vooral op dat moment. Voorbeeld van de laatste: je vervangt je standaard goedkope MKP's in je wisselfilter en bent de hele dag bezig met solderen en monteren van de super-silver-gold-platinum wonder caps (ja Spido het gaat nog steeds over wisselfilters opwaarderen ). Dan ben je eindelijk klaar en mag je jezelf trakteren op een fijn luisteravondje. Wedden dat het beter klinkt? Echter, de volgende ochtend klinkt het toch nog steeds zo scherp en kaal als ooit.

Ik ken ook mensen die zeggen dat ze "het" niet horen. Misschien beeld ik me wel in dat ik best een aardig geluid heb in mijn kamer maar is het in werkelijkheid niet om aan te horen. En de autosuggestie werkt ook andersom! Het juist niet-zien kan een verhogend effect hebben. Toen ik overging naar hele goedkope LS-kabel die ooit zo mooi onzichtbaar onder het parket was gelegd vond ik die ook beter klinken dan de vdHull cs122. Het geluid werd aangenamer, natuurlijker. Of moet ik zeggen dat het aangezicht zonder lelijke gele kabels natuurlijker is en ook aangenamer, en dat de bijbehorende geluid-suggestie vanzelf volgt. Floyd Toole vergelijkt dit mechanisme met het suggestieve van een film. Hoe kan dit spannend zijn, terwijl we weten dat het maar een lcd scherm met kleurtjes is waar we naar staren.