Werner

MM elementen zijn traditioneel goedkoper. Je hebt al een MM voor 25 Eu, terwijl de goedkoopste MC die ik ken 100 Eu kost. Daarnaast hebben MMs een veel hogere uitgansspanning (de Grado Statements zijn een exotische uitzondering). Dit komt omdat de spoel stil staat (de magneet beweegt, of nog eerder, een weekmetalen armatuur beweegt), en dus kan de spoel veel wikkelingen bevatten (groot, zwaar). Bij MCs beweegt de spoel en moet die dus klein en licht zijn (weinig wikkelingen, lage spanning). Er zijn MCs met hoge uitgangsspanning, maar die zijn in het algemeen een compromis. En omdat de spoel op de naaldarm zit en met de aansluitpinnen is verbonden, kun je de naald zelf niet vervangen. Dus MMs zijn globaal luider en goedkoper. MCs zijn globaal zachter en duurder, en moeilijker in het gebruik. Het is (veel) moeilijker een voorversterker te maken voor MC dan voor MM. Vandaar dat goedkope versterkers alleen MM ondersteunen. Dat MCs duur zijn, en MMs goedkoop, dat MCs kwaliteit zijn, en MMs niet (om even zwaar te overdrijven) is een cultuurhistorisch fenomeen: het had ook andersom kunnen uitpakken. Het principe van een MM is eigenlijk eleganter, maar superdure MMs kun je niet aan de man brengen omdat er een geloof heerst dat het MC moet zijn. Foto's van Moving Coils: En een exotische top-MM met lage spanning en geen vervangbare naald:

Als je in een kamer zijn met een paar spelende luidsprekers 'beluisteren' noemt, ja. Maar voor mij telt dat niet: de invloed van kamer, installatie, en zelfs eigen gemoed zijn zo groot dat enig oordeel op voorhand verdacht is. Overigens spelen mijn ESL63s nu helemaal niet zo goed in een iets te grote, iets te kale ruimte. En vermits Kika iets tegen extra tapijten en andere harige dingen heeft ... Misschien eens proberen de achterkanten met vilt of zo te bedekken, zoals bij de ESL57.

Ze waren echt goed, hoewel o.a. de Rea/MP2 een reputatie had nogal moeilijk te zijn. Ik ben nog altijd bevriend met de 'P' uit 'MP'. De 'M' heb ik maar een keer ontmoet.

Een wat moderner voorbeeld: ProAc Future. Middentoner is open, woofer is gesloten. En dan zijn er nog de talloze kleinserie ontwerpen op basis van Phy en Supravox breedband luidsprekers. En wie er meer van wil weten moet maar eens op Siegfried Linkwitz zoeken ...

De Rea's waren verre van de instappers. Je had de MP6 (Ikaros in Nederland) en zelfs daaronder nog een kleinere. Die MP6 was indertijd (1986) fantastisch voor het weinige geld (30k), en ik heb er nog altijd spijt van dat ik niet doorspaarde (heb toen voor 18k BNS gekocht - oeioei). Hautaine site? Ze is in geen eeuwen meer veranderd, dus ga er maar van uit dat Etude eigenlijk niet meer (alweer) bestaat. Voor zover ik weet heeft Mark Van Moerbeke er ook al lang niets (niet veel?) meer mee te maken? Heel spijtig allemaal.

De importeur in Belgie is nogal ... vlijtig. Probeer daar eens. http://home.tiscali.be/raf.persoons/

Allemaal oud nieuws. Kim en Mark zijn intussen al weer vele maanden gescheiden.

Je hebt niet door wat ik met stijl bedoel. Die oude Fender is stijl. Een opgelapte Alfa is stijl. Met de nieuwste en duurste Mercedes rondtoeren vind ik stijlloos. Jullie hebben wel bijzonder weinig gevoel voor humor. Nog erger dan de Amerikaanse audiofielen.

Vermits upsampling = oversampling ...

Computers zijn geen DACs. Computers volgen de wet van Moore (en die van Bill), en het einde is nog niet eens in zicht. DACs volgen de normale natuurwetten, en we weten dat er voorbij 24bit niets is. Auto's worden ook niet tweemaal zo snel om de 18 maanden.

Ik wil niet weten op welke kleuterschool je gezeten hebt en of je met een rode auto rijdt. Ik wil weten hoe dat met die Wadiakiller zit, en wat supercomputers en PCs met audio te maken hebben. Niet dat ik hiervan wakker lig. Ik heb een Behringer 8024 in de werkkamer. Alleen eq., geen crossover. Wat hij daar doet op een bescheiden installatie (Rogers LS1) is vrij spectaculair. Hij is wel lastig in te stellen zodat er geen overflow optreedt, want met de gebruikte uitgangsDAC en de primitieve voeding in het ding wil je het signaal natuurlijk zo luid mogelijk houden. Ik heb hem nog niet in de woonkamer (ESL63) geprobeerd.

Wie zeurt hier? Misschien heb ik wel enig inzicht in hoe die digitale filters toen en nu ontworpen werden? Ik wil gewoon weten waar jij van komt, met je beweringen over 250 EU, DACjes, supercomputers. Misschien heb je wel gelijk, maar dan wil ik meer weten.

Bij Behringer?

Vreemd genoeg ontgaat de relevantie hiervan mij volledig. Mijn beurt om een precieze uitleg te vragen. Bij een andere weg: ik zit al meer dan tien jaar in analoog en digitaal chipontwerp, inclusief architecturen voor DSP. En laat me eens een 250 Euro DAC zien die een Wadia wegspeelt. Ik koop er ineens twee!

Maar vijftien? Toen speelde ik nog met dit: http://www.geocities.com/Hollywood/Hills/4133/itt.jpg Maar in dat geval heb ik een andere raad, ook al lijkt dit wat vreemd... Als je zeker bent dat je met deze installatie nog vele jaren gaat spelen, dan is Castle/LFD OK. Maar als je door het virus gebeten wordt en je al snel weer andere dingen wil gaan kopen, dan is het efficienter nu wat minder uit de te geven, bijvoorbeeld de Rotel RA1 versterker ipv de LFD. Overigens kopen mensen met stijl geen Vincent.

Of tijdsdomein, want tijd en frequentie zijn gelijk. Ik ben het overigens helemaal niet met Pjotr eens dat een moderne 250 Euro DAC een tienjarige Wadia moet verslaan. Ook niet eens met de snelheidswinst van Si over de laatste twintig jaar. Het is wel zo dat die winst het jan en alleman mogelijk maakt zijn filtering in een DSP te programmeren, terwijl dat vroeger voorbehouden was aan wie er een (harde) chip voor kon maken.

Nee, ik doe niet in klokken. Maar Guido Tents werkje zal wel goed zijn, gezien zijn grondige aanpak. Maar dan nog staat of valt zoiets met de inbouw en meerbepaald met de kwaliteit van de voeding rondom de DAC chip(s). En Marantz kennende ... Marokkaanse Rolexen zijn veel zeldzamer dan Turkse. Wees er zuinig op!

Niet zinvol, maar broodnodig! Een typisch Sinc digitaal filter voor audio convolueert het signaal met 200-300 coefficienten. Reken maar uit hoeveel vermenigvuldigingen en optellingen er nodig zijn om een uitganswaarde te produceren. Het Watts-filter in the Chord 64 heeft, dacht ik, 4000 coefficienten. ( Ter illustratie hier een super-eenvoudige laagdoorlaat voor 8 maal oversampling: Datas are Real : 1.0 => 1.0 h[ 0] = 0.007177986 h[ 1] = 0.005478453 h[ 2] = 0.007112720 h[ 3] = 0.008702688 h[ 4] = 0.010107597 h[ 5] = 0.011211745 h[ 6] = 0.011913735 h[ 7] = 0.012151324 h[ 8] = 0.011913735 h[ 9] = 0.011211745 h[ 10] = 0.010107597 h[ 11] = 0.008702688 h[ 12] = 0.007112720 h[ 13] = 0.005478453 h[ 14] = 0.007177986 Elk nieuw uitgangssample is de som van het product van zijn 7 eerdere buren en zijn 7 latere buren, en het sample zelf, met bovenstaande tabel. Overigens een heel zielig filter... ) Die coefficienten moeten dezelfde nauwkeurigheid hebben als de eigenlijke data, of zelfs nog meer. Dus het resultaat zonder afronding is altijd veel fijner dan 16 bit. Truckjes om bits te verzinnen voorbij 16 (Denon Alpha) zijn helemaal niet nodig: in het filter gebeurt dit vanzelf en op gefundeerde wijze, zonder giswerk. Klok? Ja, natuurlijk. Als we in een 16 bit 44.1k systeem de fouten t.g.v. timing kleiner willen houden dan het equivalent van 1 LSB, dan mag de jitter niet groter zijn dan 1/(44100 x 2^16) = 350ps. Dezelfde fout in een 352kHz systeem heeft een toegelaten jitter van 43ps. Dit zijn echter maar schattingen gebaseerd op een ruw model van wat er als fout aanvaardbaar is. Sommigen zullen nog strenger zijn. Anderzijds heb ik geen idee van de hoorbaarheidsgrenzen. De meeste commerciele CD en DVD-spelers hebben jitter tussen 200 en 1000 ps. Het was net deze overweging die Kusunoki aanzette om een non-os DAC te proberen: zie hier voor zijn artikel. Let wel op: het tweede deel van het artikel staat bol van de conceptuele fouten.

Groeten aan Raf. Maar hier om raad vragen heeft geen zin want die Castle en LFD zijn al verkocht. Alleen weet je het nog niet.

Dit wordt ook enigszins misleidend. Wanneer het 16-bit signaal van de CD op geen enkele wijze bewerkt wordt (dus geen digitale filtering en geen volumeregeling), is een 16b DAC voldoende. (Overigens kan een 16b DAC wel een resolutie hebben equivalent aan die van een 18, 19, 20, ... DAC: wanneer de afwijking bij LSB niet groter is dan de afwijking die zo'n 'betere' DAC daar zou hebben. Dit terzijde, maar het verklaart wel de jacht op TDA1541 Silver Crowns.) Wanneer het signaal bewerkt wordt groeit de woordlengte (65535 schrijf je in 16 bits, maar 65535/2 schrijf je in 17 bits als de bovengrens gelijk moet blijven.) Na digitale filtering is de typische interne woordlengte 32-48 bit. Om goed te zijn moeten die allemaal in de DAC geconverteerd worden. Nu is het fysisch onmogelijk beter dan 23-24 bit te presteren (behalve in Alaska met de ramen open), dus aan het einde van een digitaal filter volgt altijd afronding (bweek) of dithering naar 20, 22, 24 bit. En dan is er ook een 20,...24 bit DAC chip NODIG om het boeltje correct om te zetten. En tegelijk worden de eisen gesteld aan jitter ook weer wat strenger. Mijnheer Hertz was diegene die de autoverhuur uitvond, niet?

Eerst Castle. Nu LFD. Loop jij ergens in de buurt van Ninove rond??? Ik heb goede ervaringen met de LFD Integrated Zero LE en de Mistral voor- en eindversterker van meer dan vijf jaar geleden. Heel muzikaal spul. Ik heb intussen wel de indruk dat LFD evolueert naar een dunner, analytischer geluid, en geluid dat soms te is. Dus proberen. Kijk als mogelijk alternatief ook eens naar de Myryad ZA140, die zal mogelijk warmer zijn. De geintegreerde LFDs hadden vroeger een veel te lage ingangsimpedantie van amper 8kOhm. Let hier op. CD-spelers hebben dat niet graag!

"dat jij een voorstander bent van het nonupsampling principe?" Voorstander? Nee. Maar het is wel grappig. En zo heb ik nog een doel voor die TDA1541s in de kast. "ben je willie wortel of zo iets van beroep" Ja. Die moeten er toch ook zijn? "'ringing' van het digitale filter te voorkomen. Dat laatste is vooral leuk voor de folder want het zogenaamde ringing" Wie wakker ligt van die ringing heeft digitaal echt niet begrepen. "In ieder geval is filteren altijd beter dan domweg maar niet filteren. Wie dat in z'n hoofd haalt heeft echt helemaal niks van digitale audio techniek begrepen." Soms is dat zo. Maar soms is er net meer begrip. Het ligt er maar aan wat ons oor nu precies doet tussen 15 en 25kHz. Verder is er een interessante, een heel interessante, mogelijkheid die nog niet is ontdekt door de industrie: opnemen aan 192kHz met een ouderwetse flash-ADC, zonder enige filtering, en zeker zonder oversampling. Want terwijl ringing in een DAC *nodig* is, is de ringing in een sigma-delta ADC natuurlijk een foute boel. "Hmmm, je zegt ongeveer hetzelfde als de auteur van deze site." Gelukkig maar. Ik maakte die pagina al lang geleden.

Eigenlijk teveel om op te noemen: Scheu Concerto, Michell TecnoDec, Pro-Ject 6.9 Myryad ZA140 Quad 12L de eerste Rega Planet CD-speler ...

En dan? Als er een goede geluidsman aan het werk is maakt het niet uit wat er in de doosjes zit. Maar dat is op zich geen argument om de doosjes en hun kwaliteiten niet kritisch te bekijken. In de juiste context. Maar zoals vaak worden in de audiowereld technologieverhalen buiten alle proportie opgeblazen.

Niet mee eens. De meeste DAC-architecturen zijn onafhankelijk van de bemonsteringsfrekwentie, op een toegelaten maximum na. De Crystals bijvoorbeeld lopen tot 192k, maar aanvaarden evengoed 44.1k. Er gebeurt intern geen omzetting naar 192k, maar alles loop gewoon trager, of wordt geheeltallig geschaald naar iets in de buurt van de natuurlijke klok van de DAC (176k). R2R DACs hebben al allemaal geen notie van de samplerate.