fysieke modificatie

[treble]

Ik zat naar Paul Simon (Graceland, Vinyl) te luisteren op mijn

plekje op de bank, precies in het midden je kent het wel,

genietend en dromend over het audio walhalla toen ik ineens zomaar

mijn handen achter mijn oren plaatste.

 

...

 

Voor mij is dit een gratis upgrade!

Ineens een breeeeeeeeeed stereobeeld,

de drummer 5 meter naar voren...

 

Heb een poosje gezeten met de handen in kommetjes gevormd achter

mijn oorschelpen maar dat word al snel te uitputtend.

 

Ga maar eens met een diadeem aan de slag...

 

 

(probeer het, het werkt!)

[Steks]

Ik heb dit ook al meermalen ervaren, maar niet altijd klinkt het beter. Iets verzinnen om achter je oren te hangen is op zich geen gek idee.

[treble]

Niet zozeer de stand van je oren is belangerijk,

als wel de grootte (en de stand van de extra hulpmiddelen).

 

Heb weer een half uurtje met 'grote' oren doorgebracht

dit keer met wat elektronische muziek, Geeez & Gosh,

hoorde 'lagen' die mij eerder ontvielen

 

Heb een prototype ontwikkeld aan de hand van oude oorwarmers

maar deze zitten h

[Steks]

Als je iets bruikbaars hebt gefabriceerd, zou je daar dan een plaatje van willen posten? Je mag je zelf onherkenbaar maken als je wilt

 

Ik heb het vanmiddag ook nog even geprobeerd, soms gaat er echt een wereld voor je open en klinkt het eng realistisch. Maar soms klinkt het ook helemaal nergens naar.

 

Volgens mij heeft het grotendeels te maken met het feit dat je zo meer direct en minder indirect (gereflecteerd) geluid oppikt. Maar het kan natuurlijk ook komen door de reflectie van je handen die in het tijdsdomein maar heel kort achter het origineel aankomt.

[tover]

Gisteren toch maar de hele grote stap genomen,na vele maanden intensief rechearch,gesprekken,lab's,geld spenderen toch de conclusie getrokken en de zeer stoute schoenen aan getrokken voor de tweak van de eeuw.

Om de tweak uit te voeren moest ik wel een stukje reizen,ruim 2 uur in de auto.

Eenmaal aangekomen zakte het lood in mijn schoenen en bonste mijn hart als een waanzinnige,want stel dat ik het mis had.....al dat geld weg........

De moed samengeraapt en de grote stap naar binnen genomen oef dat viel mee,bij binnenkomst viel gelijk de aangename sfeer op.

Een heerlijke temperatuur en dito(parfum?)lucht en mooi gedempt licht.

Op de vloer lag een hoogpolig tapijt en de wanden waren afgewerkt met marmer en koper het plafond was bekleed met de mooiste stoffen,kortom helemaal af.

Een heel vriendelijke mevrouw verwelkomde mij met een zeer hartelijke toon waarvan ik helemaal rustig werd.

Na een vrij lange introductie en uitleg(de tijd vloog om)was het tijd voor de inwendige mens,er was een buffet met werkelijk alle bedenkbare etenswaren,heerlijk.

Na de zeer uitgebreide lunch begon het toch te kriebelen,eigenlijk een beetje ongedurig naar de tweak.

Ik werd door een lange gang naar een kamer geleid,eenmaal binnen gekomen viel mij deze toch tegen,geheel steriel met alleen een sofa,was ik wel goed hier?

Ik moest plaats nemen op de sofa en even wachten,na een kleine 10 minuten kwam er eindelijk iemand naar mij toe.

Na weer een gesprek over het hoe en waarom ging men eindelijk tot actie over.

Na alle benodigde spullen te hebben gehaald moest ik mijn hooft op de rechter zijde liggen,waarom deze kant?om de balans niet te verstoren immers zou deze verstoord zijn dan mislukt de hele tweak.

Na het voorzichtig afdekken van mijn gezicht begon men eindelijk met de tweak:het met laseren weg halen van oorharen!.

Na een half uur laseren was men klaar en kreeg ik het advies mee om het rustig aan te doen met mijn oren,immer deze gelijk weer voor de volle 100% te gebruiken zou een beschadiging kunnen veroorzaken.

Dit advies gold voor ongeveer 2 uur dus dat kon ik mooi compenseren met mijn terug reis die ruim 2 uur duurde.

Thuis aangekomen had mijn ongeduld de bovenhand gekregen(deze was nog erger als je heeel nodig moet plassen maar geen wc in de buurt hebt)en ging met grote passen naar binnen.

Als eerste de versterker en cd speler aangezet opdat ze een beetje warm konden worden.

Vervolgens diverse cd's uit het rek gehaald om mijn oren te verwennen.

Om een optimaal resultaat te halen als eerst een cd van Henk Wijngaard met de vlam in de pijp in de cd speler gepropt,wat ik hier mee bereikte was een zeer snelle opwarming van versterker en speler;subliem!!

Eindelijk kon de cd erin van andre rieu,wauwwwwwwwwwwwwwwwwwwww wat een geluid!!

De strijkstokken van de viool prikten in mijn ogen,de drumstiks zaten in mijn oren,de winden van andre;opwindend!

Het laag ging zo laag dat er een gat in de vloer zat...onbeschrijvelijk!!

Na het monteren van houten knoppen op de versterker ging ik helemaal door het lint,dit is mooier dan live!!

Laat ze dit maar evenaren in de studio,redden ze niet,ik kan dan ook een ieder aanraden deze tweak te laten uitvoeren,ivestering meer dan waard,de volle

[Erjee]

Ik zat naar Paul Simon (Graceland, Vinyl) te luisteren op mijn

plekje op de bank, precies in het midden je kent het wel,

genietend en dromend over het audio walhalla toen ik ineens zomaar

mijn handen achter mijn oren plaatste.

Voor mij is dit een gratis upgrade!

Ineens een breeeeeeeeeed stereobeeld,

de drummer 5 meter naar voren...

Heb een poosje gezeten met de handen in kommetjes gevormd achter mijn oorschelpen  maar dat word al snel te uitputtend.

 

(probeer het, het werkt!)

 

Hoi Tover,

 

dat die "schelpen" achter je oren een enorme focus opleveren, is bekend. Maar de klank, het timbre heeft er enorm onder te lijden. En je houdt het niet lang vol .

 

Maar DIT werkt wel:

 

 

Q-sound achtige sound stage zonder lamme armen en zonder tonale nadelen.

 

Groet,

 

Erjee.

[Pjotr]

Deze hebben we al eens gehad maar toch:

 

 

 

 

Let ook op de acoustisch dempende jas van de man om ongewenste reflecties te elimineren.

 

[Manus]

Deze hebben we al eens gehad maar toch:

 

 

 

 

Let ook op de acoustisch dempende jas van de man om ongewenste reflecties te elimineren.

 

Aan z'n emotieloze gezicht te zien luistert hij naar de lottoballentune.

[Erjee]

Als we zo gaan beginnen...

 

Hier eentje voor openlucht concerten:

 

 

 

 

doei!

[ER EE]

Nou, Erjee, dat kan wel wat moderner, hoor

 

zie: http://www.earglasses.com/

 

Ze kostten zo goed als niets, dus omdat ik met m'n eigen handen dezelfde ervaring had opgedaan als treble, ze ooit voor de lol eens besteld om uit te proberen.

 

Conclusie: wat mij betreft, geen succes voor muziekbeluistering, wel om spraak wat beter te verstaan. Eigen handen (of flaporen) dus nog steeds meer effectief.

 

Verschil earglasses versus hand zit hem, denk ik, in:

- het soort materiaal (plastic versus huid als zachter reflectie oppervlak);

- grootte;

- en vooral vorm en kromming (dit bepaalt nl. welke specifieke frequenties extra versterkt worden en bij het ontwerp van de earglasses is denk ik vooral op het spraakgebied gelet).

 

Ik deel de mening van Steks dat het er m.n. om gaat dat je de geluidsreflecties achter je luisterpositie onderdrukt ten opzichte van de van voren komende directe geluidsgolven van de speakers. Hoe groter de loopafstand van deze achterwaartse reflecties, hoe verstorender ze zijn voor de geluidsbeleving.

Echter !! op korte afstand is je oor van nature veel beter in staat deze achterwaartse reflecties eruit te zeven. Vandaar dat die hand achter het oor het zo goed doet of een luisterpositie met op korte afstand een muur erachter (liefst met een kleed erop, natuurlijk) of panelen (zoals Erjee toont) het vaak ook niet zo slecht doen. Je cre

[Pjotr]

Hoe groter de loopafstand van deze achterwaartse reflecties, hoe verstorender ze zijn voor de geluidsbeleving.

Hallo ER EE,

 

Ik quote even bovenstaand stukje maar eigenlijk betreft het het grootste deel van je verhaal: Mag ik vragen waar je deze wijsheid vandaan hebt?

 

Uit psycho acoustisch onderzoek is n.l. gebleken dat het tegendeel eerder waar is. Het zijn juist de vroege reflecties van een ruimte die het meest verstorend zijn voor het stereobeeld. Dat late reflecties, van een harde achterwand b.v., zijn wel hinderlijk maar niet verstorend voor het stereoperspectief. Diffuse reflecties zoals van een boekenkast hebben ook niet veel invloed.

 

Het hoofdeffect van je handen aan je oren zetten is niets meer dan het elimineren van indirect geluid. Daarnaast werkt het ook nog eens als een filter c.q. versterker voor met name het middengebied, het gebied waar je het meest gevoelig bent voor richtinghoren.

 

[ER EE]

(Waarschuwing: lang antwoord !)

De vraag waar ik mijn uitspraken op baseer is niet zo maar in een paar zinnen te beantwoorden, dus dat dreigt een lang verhaal te worden. Dat vroege reflecties heel belangrijk zijn voor geluidswaarneming: daar ben ik op grond van meerdere bronnen (eigen ervaringen, wetenschappelijke literatuur, psychoakoestische literatuur) van overtuigd en dat is ook niet moeilijk aan te tonen: een eenvoudige search op Google met de woorden "early reflections"+hearing levert je een baaierd aan psychoakoestische artikelen op die het belang van vroege reflecties bij geluidswaarneming benadrukken. Toch heb je ook weer niet helemaal ongelijk: er wordt in de literatuur rond onze hobby inderdaad ook vaak beweerd dat vroege reflecties heel verstorend kunnen zijn: bijv. als je de luidsprekers te dicht bij de muur plaatst en de gereflecteerde golven gaan interfereren met het directe geluid. Hmmm, daar moet ik even op m'n hoofd krabben en de zaken proberen op een rijtje te zetten. Ik had het hiervoor dus tot een algemene praktische tip willen beperken, maar goed, ik heb er nu even tijd voor en vind het wel een interessant onderwerp om er even wat dieper op in te gaan.

 

Als je je echt in deze materie verdiept gaat het om buitengewoon ingewikkelde processen en interacties tussen de (deels objectief meetbare) fysische buitenwereld en de (subjectieve) cognitieve verwerking in 1) ons perifere gehoorsysteem en 2) het centrale auditieve zenuwsysteem in onze hersenen, zoals die o.a. in de psychofysica, psychonomie en psychoakoustiek bestudeerd wordt. Afgezien van het feit dat ons gehoorsysteem op zich al tot heel veel in staat is (bijv. spectraal analyse, Fourier analyse van complexe geluiden, temporele integratie van geluid, sensorisch geheugen), maar soms ook niet in staat is om bepaalde geluiden te horen (bijv. voor- en achterwaartse maskering, verzadigingseffecten), of zelfs iets kan horen dat er niet is (auditieve illusies), kun je het ook nog zelf actief afstemmen op de toepassing die op dat moment voor jou het belangrijkste is. Bijvoorbeeld: als je let op de geluidskwaliteit van een installatie, dan let je op andere dingen (analytisch luisteren) dan wanneer je van de muziek als geheel geniet (holistisch luisteren met, als het goed is, een emotionele beleving erbij). Maar auditieve perceptie is vooral interpretatie en hoe variabel die functie kan worden uitgevoerd blijkt wel uit dit forum.

 

In hoeverre je het actuele van voren komende geluid goed kunt waarnemen hangt uiteraard o.a. af van verstorende geluiden op de achtergrond (signaal/ruis verhouding). En daar spelen buitengewoon veel verschillende factoren een rol, deels intern bepaald (bijv. luidheid o.a. als variabele van frequentie, toonhoogte als variabele van intensiteit, spectrum, duur en de aanwezigheid van andere geluiden, timbre als functie van vele andere fysische variabelen), en deels extern bepaald (ev. staande golven, grootte van de akoestische ruimte, positie en hoek van luidsprekers tot de luisteraar, afstand van beiden tot plafond, muren, meubels, etc., type materiaal en ev. bekleding van deze reflecterende oppervlakken, het patroon en de duur van vroege en late reflecties, enz, enz.)

 

In het algemeen wordt onderscheid gemaakt tussen het directe geluid, vroege reflecties, late reflecties, nagalm en echo. Het directe geluid is het geluid van de luidspreker in een rechte lijn naar je oren. Wat je verder vroege of late reflecties noemt is een kwestie van definitie maar ik denk dat het zinvol is om een onderscheid te maken tussen reflecties binnen 35 msec. en later. Nagalm is een relatief lange reflectie met een diffuus geluidskarakter, terwijl echo als lange reflectie met een apart identiek geluid wordt waargenomen. In een woonkamer is 50-90% van het geluid dat je hoort afkomstig van reflecties. Omdat reflecties (met de muren, vloer en plafond min of meer als spiegel) overal weer (verschillend o.a. afhankelijk van frequentie) wel of niet op terugkaatsen ontstaat er een complexe kakofonie van geluiden met verschillende looptijden, waartussen (door de herhaalde weerkaatsing) dus ook heel lange looptijden zitten. De gevolgen zijn complex op o.a. luidheid, versterking of juist verzwakking van bepaalde toonhoogten, ruimtelijkheid, werkelijkheidsweergave van de soundstage.

 

Voorzover ik ervan op de hoogte ben, is in deze context, o.a. op basis van wetenschappelijke evidentie, denk ik, vooral het volgende van belang:

 

Vroege reflecties: het Haas effect met reflecties binnen 25-35 msec. Het Haas effect is vooral van belang voor de lokalisatie van geluid en dus voor ons om te bepalen wie waar op de soundstage staat. Mensen bepalen die lokalisatie (met beide oren) vooral op grond van de eerste direct binnenkomende geluidsgolf (0 msec.). Van alle geluidsgolven, die volgend op dit eerste geluid, binnen 25-35 msec binnenkomen, is je oor in staat deze te integreren met het oorspronkelijke geluid. Alle geluidsgolven die dus na die eerste 25-35 msec vertraging binnenkomen (dit zijn bijv. dus die grotere loopafstanden van achterwaartse reflecties), die worden als aparte geluiden waargenomen en die kunnen de eerste geluidsgolf dus potentieel verstoren/vertroebelen: de soundstage wordt er minder duidelijk door. Bij muziek is er sprake van een constante aanvoer/stroom van geluiden. Dankzij je auditief sensorisch geheugen is je gehoorsysteem in staat geluid even kort te onthouden om te analyseren welk geluid bij welke nagalm hoort. Op deze wijze wordt orde geschapen in de chaos. Daarbij is het eerste directe geluid meestal het belangrijkst voor je gehoorsysteem als basis voor de analyse. Dat geldt in brede zin, ook bijv. voor het verstaan van spraak, waar het identificeren van de eerste letters van een woord je al grotendeels verraden welk woord dat gaat worden. Er zijn ook situaties waarin het juist absoluut niet van pas komt en dan ben je ook in staat om het weer uit te zetten.

 

Latere reflecties. Latere reflecties horen er in zekere zin bij. Met alleen direct geluid wordt de weergave droog en kaal. Je kunt je echter mogelijk voorstellen dat, hoe later die teruggekaatste geluidsgolven je oor door langere looptijden bereiken, hoe verder die afstaan van het op dat moment actueel van voren komende geluid en de in je gehoorsysteem plaatsvindende analyse, dus hoe meer dat afleidt, o.a. omdat je niet meer in staat bent die geluiden met het actuele geluid te integreren, bijv. wat betreft lokalisatie. Je bent echter ook weer in zekere mate in staat om niet relevante reflecties te negeren. Helaas, hoe meer die op elkaar lijken, hoe lastiger dit is. Vergelijk bijv. met het cocktail-party effect, waarbij je het min of meer gelijkblijvende geroezemoes op de achtergrond een behoorlijk eind kunt onderdrukken om je gesprekspartner te kunnen verstaan. Als jij in het Nederlands in gesprek bent en de rest van de zaal spreekt Engels is dat gemakkelijker, dan wanneer er diverse mensen om je heen staan die ook Nederlands spreken. Maar dat uitfilteren kost, hoe dan ook, een stuk aandachtscapaciteit dat je dus niet kunt gebruiken voor het optimaal luisteren naar de muziek.

Maar goed, alles natuurlijk afhankelijk van de momenteel beoogde toepassing: reflecties met lange looptijden kunnen bijv. weer heel nuttig blijken als je wilt bepalen in wat voor akoestische ruimte je verblijft, bijv. woonkamer, kerk, zaal, etc.

 

Reflecties als vertraging

Bij reflecties als vertraging is, denk ik, dan ook de hamvraag: wanneer en hoe bereiken die reflecties je oor, wat is de functionele context en vooral, waar is je gehoor op dat moment mee bezig. Afhankelijk van die factoren kunnen die nakomende golven goed of slecht uitkomen. Het kan bijv. slecht uitkomen als je oor (door de inwendige constructie ervan) mechanisch gewoon niet in staat is die nagekomen informatie te verwerken (bijv. in een situatie van temporele maskering). Het kan daarentegen heel goed uitkomen als de analyse die in je auditief systeem plaatsvindt nog onvoldoende informatie heeft om tot een beslissing te komen, bijv. bij het verstaan van spraak. Reflecties verhogen in veel gevallen de luidheid van een signaal en de redundantie. Het maakt dus uit of de binnenkomende informatie coherent met de momentane situatie in het auditief verwerkende systeem of dat het incoherent is. In het laatste geval werkt het verstorend en/of leidt het af.

 

Wellicht dat ik nu de schijnbare tegenstrijdigheid aan het begin van deze mail kan ontwarren. Ik heb de indruk dat jij het vooral over (voorwaartse) reflecties in de buurt van de bron (luidspreker) hebt, terwijl ik het vooral over reflecties bij de ontvanger (en achterwaarts) heb. Mijn hypothese is dat een vroege reflectie bij de bron wat anders is dan een vroege reflectie bij de ontvanger. Ik kan me voorstellen dat een snel terugkaatsende geluidsgolf, doordat de luidspreker te dicht bij de muur geplaatst is, de opbouw van informatie in het sensorisch geheugen verstoort. De directe geluidsgolf wordt dan al op een heel vroeg moment belaagd met interferentie, wat voor het directe geluid als basis van auditieve analyse niet goed zal zijn. Bij een goede opstelling van de luidsprekers komt het directe geluid wel goed door. Bij achterwaarts weerkaatsende golven is er dan een gezonde basis voor de auditieve analyse. Vroege reflecties kunnen dan behulpzaam zijn bij de integratie van het geluid (zoals lokalisatie, helderheid) volgens het Haas effect. Tegelijkertijd probeert het systeem langer lopende reflecties te onderdrukken en dat kost aandachtscapaciteit.

 

Reflecties: het gaat niet alleen om vertragingsfactoren

Zoals ik hierboven heb geprobeerd te illustreren kunnen effecten van reflectie verschillend uitpakken voor de diverse eigenschappen van geluid. Het effect van reflectiepatronen is uiteindelijk natuurlijk veel ingewikkelder dan alleen de soms hoorbare vertragingen. Verschillen in de hoeveelheid en de duur van reflecties vertalen zich bijv. ook in hoe je de kwaliteit van een zangstem hoort. In de meeste gevallen zijn vroege reflecties m.i. heilzaam: door de manier waarop je auditieve systeem werkt, verbeteren ze bij muziekbeluistering de waarneming. Interfereren ze door verkeerde plaatsing van luidsprekers vroegtijdig met het directe geluidsignaal, dan is het een ander verhaal.

 

Na dit expos

[RastaPhil]

Ik heb het ff geprobeerd maar toen nam de ruis van mijn PC-ventilator z

[Pjotr]

Hallo ER EE,

 

Bedankt voor je uitgebreide antwoord. Het laat ook een beetje zien hoe complex die materien is. Op je verhaal is weinig aan te merken maar welke conclusies moet je hier nu uit trekken?

 

Zelf heb ik destijds als testkonijn aan een aantal van die onderzoeken m.b.t. stereolokalisatie meegedaan en put dus ook een beetje uit die ervaring.

 

Je gaf het Haaseffect al aan en idd zijn reflecties korter dan 25 ms erg belangrijk voor het richtinghoren. Wat ik eigenlijk wilde aangeven is dat die reflecties tov het directe geluid het meest verstorend kunnen werken op het sterobeeld. Dan heb ik het wel over "harde" reflecties. Diffuse reflecties doen het veel minder. Juist omdat je gehoor idd intergreerd over die tijd "versmeert" het stereobeeld. Latere reflecties ervaar je veel meer als apart geluid en versmeren dus veel minder, daar mee zijn ze vaak nog wel hinderlijk maar dat wat anders.

 

Ook korte achterwaardse reflecties versmeren is mijn ervaring. Staat bv de luisterbank direct tegen een harde muur dan is de stereolokalisatie minder dan wanneer die achterwand 1 a 2 meter verder staat. Zee heeft zo'n situatie dat zijn luisterbank direct tegen de muur staat. Nadat ie de achterwand met tandenschuim bekleed had knapte het geluid aanzienlijk op.

 

Dat sommigen die versmering juist als prettig ervaren bewijst Bose wel. Hij is rijk geworden van die vroege reflecties

 

[Pjotr]

Trouwens het beste geluidsbeeld heb ik als ik met mijn achterhoofd bijna tegen de achterwand zit (korte reflexies). Kan dus kloppen...Rastaphil

Rijp voor Bose dus ....

 

Btw de vraag is dan OF je dan nog wel zoveel korte reflecties hebt