Jump to content

Analoog versus Digitaal/Solid State nader onderzocht


marc
 Share

Recommended Posts

In een ander draadje laait de discussie over vinyl versus (SA)CD weer op, een discussie die o.a. ook 15 jaar geleden al hevig woedde op het voormalige Hifi.nl forum. Deze vergelijking wil ik graag iets breder trekken door buizen en transistors toe te voegen, maar het vraagstuk met name vanuit een ander perspectief benaderen.

 

In de discussie worden argumenten uitgewisseld betrekking hebben op wat technisch al dan niet superieur is en op wat beter klinkt, waarbij aan de ene kant waarheidsgetrouwheid en aan de andere kant smaak bepalend lijken vwb de keuze tussen beide alternatieven.  Ik zou graag wat dieper in willen gaan op de psychologische gevolgen van audio op het ‘welzijn’, stress- en muziekbeleving van de luisteraar en ik wil dit graag doen aan de hand van 1 van de – in mijn ogen – meest intrigerende artikelen die in een audioblad is verschenen ("God is in the nuances", Stereophile 2000).

 

De schrijver haalt in dit artikel een onderzoek  aan van Jurgen Ackermann, een Duitse psycholoog met een meer dan gemiddelde interesse in muziek en audio (o.a. zelfbouw van versterkers en speakers). Voor zijn doctoraalscriptie heeft hij het volgend experiment uitgevoerd.

 

Opzet van het experiment

Voor een uitgebreide beschrijving van het experiment verwijs ik naar het artikel, kort samengevat omvat het experiment:

- 3 verschillende systemen werden opgezet: 1. Vinyl + buizenversterker (analoge set).  2. CD + buizenversterker.  3. CD + transistorversterker (digitale set). Het betreft representatieve sets met meerdere goede kritieken.

- 53 deelnemers, gesplitst in 3 groepen: audiofielen, muzikanten en overig.

- deelnemers kregen elk dezelfde 3 muziekstukken te horen op elk systeem.

- deelnemers beantwoordden vragen - voor en na elke serie van 3 nummers – o.a. over de emotionele staat en beleving.

- aan het einde van de test werd elke deelnemer gevraagd welke set hij/zij zou kopen.

- veel aandacht om externe factoren zo constant mogelijk te houden (o.a. tijdstip, belichting, duur).

- los van de speakers konden de deelnemers niet zien met welke set gespeeld werd, hen was überhaupt niet duidelijk dat er van set werd gewisseld.

 

Uitkomsten en conclusies

- De analoge set leidde tot een lager, de digitale set tot een hoger spannings- en stress-niveau.

- De muziek werd op de analoge set vaker mooi gevonden en op de digitale set vaker saai.

- Bij de analoge set werd meer meegezongen en werden deelnemers meer meegezogen in de muziek dan bij de digitale set.

- Bij analoge set gaven meer mensen aan dat hun welzijn verbeterde dan bij de digitale set. Geen enkele deelnemer gaf bij de analoge set aan dat zijn/haar welzijn verslechterde, daar waar dit wel het geval was bij 16 deelnemers in combinatie met de digitale set.

- De scores van de CD + buizenset waren consistent tussen de analoge en digitale set.

- De audiofielen hadden een voorkeur voor de digitale set welke volgens hen beter klonk. De overige deelnemers kozen voor de analoge set.

 

Ackermann concludeert hieruit dat er geen correlatie is tussen wat men (audiofielen) ervaart als goed geluid en waar men een goed gevoel van krijgt. De kwaliteit die men ervaart heeft geen invloed op de emotionele beleving en het wel/niet mooi vinden van de muziek.

 

Nog enkele opvallende bevindingen waren:

- een muzikant oordeelde dat hij geen enkel verschil hoorde tussen de verschillende sets, daar waar zijn emotionele respons per set zeer verschilde en volledig in lijn was met respons van de andere deelnemers.

- de studente die alle luistersessies van elk 2 uur begeleidde, en ook niet wist welke set speelde, kon aan het eind niet meer tegen het geluid van 1 van de sets, ze voelde zich physiek aangevallen door het geluid. Het betrof de digitale set….

 

 

Hoewel er, denk ik, best wel kritiek valt te leveren over de aanpak (steekproefomvang, hoe representatief zijn de gekozen sets, we zijn inmiddels alweer 15 jaar verder), zijn de bevindingen toch wel richtinggevend en ik vind met name de laatste uitkomst (audiofielen die kiezen voor een set die hun emotionele toestand en stress niveau verslechtert) wel heel opvallend.

 

Blijkbaar is het luisteren naar Hifi erg geconditioneerd.  In het vervolg van het artikel gaat de schrijver hier nog nader op in. Bijvoorbeeld hoe belangrijk is nu ‘staging’, met als mooie one-liner “I do not want to hear where the musicians are on stage. I want to hear why they are on stage.”

 

Misschien zal niet iedereen het met alles eens zijn wat verder ook nog bijvoorbeeld over nieuwe en oude techniek geschreven wordt, maar toch al met al zeer lezenswaardig en destijds voor mij een eye-opener.

 

[link: God is in the nuances]  

Link to comment
Share on other sites

Het stuk is geschreven in 2000. Toen was er nog maar nauwelijks highres audio.

 

Maar.. er zijn ook mensen die allergisch zijn voor elk tikje of bandruisje. En ook mensen die gevoeliger zijn voor kil/technisch of warm/natuurlijk geluid. 

 

Waarom ze voor een dergelijke test, de CD speler aan een transistorset en de platenspeler aan een buizenset hebben gehangen ontgaat mij. Wanneer je analoog met digitaal wil vergelijken dienen de andere voorwaarden gelijk te zijn.

Link to comment
Share on other sites

  • Members

[...]

 

- de studente die alle luistersessies van elk 2 uur begeleidde, en ook niet wist welke set speelde, kon aan het eind niet meer tegen het geluid van 1 van de sets, ze voelde zich physiek aangevallen door het geluid. Het betrof de digitale set….

 

[...]

 

Het is dat Glenn te jong is om 15 jaar geleden studente te zijn geweest, anders zou ik zeggen dat ik die studente ben getrouwd!

 

Zou het een afwijking kunnen waar enkelen, waaronder ik, onder lijden? Niet dat ik het als lijden ervaar, maar de omschrijving van fysiek aangevallen voelen, dat heb ik dus ook. Nu kan ik dan nog steeds prima van muziek genieten, alleen niet zo lang. Het grootste probleem heb ik met Wadia (geen aanval op het merk), maar steevast heb ik binnen 10 minuten koppijn als er zo'n apparaat staat te spelen. Dat moet toch ergens vandaan komen. Nu hebben ze ook altijd gezegd dat een Wadia al meer een computer was, streaming kan ik idd ook niet echt vol van zijn. Al krijg ik daar in ieder geval geen koppijn van. Hooguit buikpijn als dat kreng van een pc weer niet doet wat ik wil...

Link to comment
Share on other sites

Het stuk is geschreven in 2000. Toen was er nog maar nauwelijks highres audio.

 

Maar.. er zijn ook mensen die allergisch zijn voor elk tikje of bandruisje. En ook mensen die gevoeliger zijn voor kil/technisch of warm/natuurlijk geluid. 

 

Waarom ze voor een dergelijke test, de CD speler aan een transistorset en de platenspeler aan een buizenset hebben gehangen ontgaat mij. Wanneer je analoog met digitaal wil vergelijken dienen de andere voorwaarden gelijk te zijn.

 

Wie bepaald dat warm geluid natuurlijk geluid is en kil juist technisch?  waar is het eerlijke geluid?

 

Marcel

Link to comment
Share on other sites

Wie bepaald dat warm geluid natuurlijk geluid is en kil juist technisch?  waar is het eerlijke geluid?

 

Marcel

Dat is er niet Marcel. 

Ik was gisteravond bij een live concert van Kraftwerk in Paradiso Amsterdam. Het geluid was spectaculair goed en kwam overal vandaan, we werden geheel omhuld.

Met geen enkel medium ga je dat evenaren.     Ook de 3D beelden waren regelmatig zeer geslaagd :)  

 

* Terwijl ik dit aan typen was viel de stroom/aardlek uit..... :blink:   maar het 1e gedeelte is bewaard. :)

 

Of het geluid warm, natuurlijk, kil etc klinkt is makkelijk te beoordelen hier thuis.  Mijn vrouw en 2 dochters zijn zeer kritisch en nemen geen enkel blad voor de mond.

Het verbaasde me ook niets, dat op een gegeven ogenblik de studente (die bovenstaande test begeleidde en ook niet wist welke set er speelde) het bij één set niet meer kon aanhoren.

 

Wat ik opmerkelijk vind, dat juist de groep audiofielen digtaal beter vonden klinken.  Had ik niet verwacht.

Edited by Tubejack
Link to comment
Share on other sites

Dat is er niet Marcel. 

Ik was gisteravond bij een live concert van Kraftwerk in Paradiso Amsterdam. Het geluid was spectaculair goed en kwam overal vandaan, we werden geheel omhuld.

Met geen enkel medium ga je dat evenaren.     Ook de 3D beelden waren regelmatig zeer geslaagd :)  

 

http://www.ted.com/talks/evelyn_glennie_shows_how_to_listen

 

Misschien kennen jullie bovenstaand filmpje al.

Ik vond het interessant genoeg om een klein half uurtje te blijven kijken.

 

Marcel

Link to comment
Share on other sites

Dat is er niet Marcel. (...)

 

Beste Tubejack,

 

Nou... dat wàs er wel, hoor!

Echte, eerlijke geluidsopnamen zonder kunstmatige toevoegingen, effecten en "correcties".

Zelfs echte ("living") stereo was er. Geen gemix van sporen, maar gewoon real time met twee of drie microfoons.

 

Maar men wìl geen echt meer, tegenwoordig.

Link to comment
Share on other sites

Beste Tubejack,

 

Nou... dat wàs er wel, hoor!

Echte, eerlijke geluidsopnamen zonder kunstmatige toevoegingen, effecten en "correcties".

Zelfs echte ("living") stereo was er. Geen gemix van sporen, maar gewoon real time met twee of drie microfoons.

 

Maar men wìl geen echt meer, tegenwoordig.

Nou vraag ik u af Spido: herkent men tegenwoordig nog wel echt? Ik bedoel met wat voor referentiemateriaal groeit heden ten dage

de jeugd van tegenwoordig nu nog op? 

Link to comment
Share on other sites

Het stuk is geschreven in 2000. Toen was er nog maar nauwelijks highres audio.

 

Maar.. er zijn ook mensen die allergisch zijn voor elk tikje of bandruisje. En ook mensen die gevoeliger zijn voor kil/technisch of warm/natuurlijk geluid. 

 

Waarom ze voor een dergelijke test, de CD speler aan een transistorset en de platenspeler aan een buizenset hebben gehangen ontgaat mij. Wanneer je analoog met digitaal wil vergelijken dienen de andere voorwaarden gelijk te zijn.

 

Klopt dat het uit 2000 dateert, zoals ik ook al aangaf: we zijn inmiddels 15 jaar verder.  Toch wordt er nog maar relatief weinig muziek op highres uitgebracht en vormt muziek op CD-resolutie nog steeds het merendeel.  Neemt niet weg dat een vervolgonderzoek met de momenteel beschikbare formaten zeker interessant zou zijn.

 

Naast CD/transistor en vinyl/buizen is er ook een 3e set getest: CD/buizen, en is er juist veel aandacht besteed aan de randvoorwaarden.

Link to comment
Share on other sites

Wat is dan het eerlijke geluid?

 

Als jullie dat filmpje helemaal hebben bekeken in het linkje wat ik heb gepost dan ben je het stukje tegen gekomen waar de dame achter de vibrafoon staat en praat over hoe je de klank van het instrument hoort als de musicus die vlak op het instrument staat.  

Ze heeft het over hoe de klank is als je vooraan in de zaal zit en hoe de klank is als je meer achteraan of meer naar links of naar rechts zit.

Je zou dus kunnen zeggen dat er altijd een eerlijke klank is maar die is altijd anders. 

De ruimte doet daar in mee. De musicus doet daar in mee. 

Bij opnemen doet de musicus , de ruimte, de positie van de microfoon(s) ten opzichte van het instrument, en de smaak van de producer en de opnametechnicus mee.

En dan in je luisterruimte begint dat hele verhaal weer overnieuw.

Laten we de keten buiten beschouwing tot de luidsprekers. 

Dan doen in je luisterruimte de positie van de luidsprekers in die ruimte, de soort ruimte en de luisterpositie allemaal iets met de klank en hoe we het instrument ervaren.

En vergeet ook niet het volume waarop we luisteren.

 

Wat is nou het eerlijke geluid van een instrument?

 

Ik weet ook wel dat er hier bedoelt wordt dat het meest eerlijke geluid het meest perfekt en onvervormde geluid is vanaf de geluidsdrager.

Hoe eerlijk is de platenspeler en hoe eerlijk is de CD speler.

 

Marcel

Link to comment
Share on other sites

Wat is dan het eerlijke geluid?

 

Als jullie dat filmpje helemaal hebben bekeken in het linkje wat ik heb gepost dan ben je het stukje tegen gekomen waar de dame achter de vibrafoon staat en praat over hoe je de klank van het instrument hoort als de musicus die vlak op het instrument staat.  

Ze heeft het over hoe de klank is als je vooraan in de zaal zit en hoe de klank is als je meer achteraan of meer naar links of naar rechts zit.

Je zou dus kunnen zeggen dat er altijd een eerlijke klank is maar die is altijd anders. 

De ruimte doet daar in mee. De musicus doet daar in mee. 

Bij opnemen doet de musicus , de ruimte, de positie van de microfoon(s) ten opzichte van het instrument, en de smaak van de producer en de opnametechnicus mee.

En dan in je luisterruimte begint dat hele verhaal weer overnieuw.

Laten we de keten buiten beschouwing tot de luidsprekers. 

Dan doen in je luisterruimte de positie van de luidsprekers in die ruimte, de soort ruimte en de luisterpositie allemaal iets met de klank en hoe we het instrument ervaren.

En vergeet ook niet het volume waarop we luisteren.

 

Wat is nou het eerlijke geluid van een instrument?

 

Ik weet ook wel dat er hier bedoelt wordt dat het meest eerlijke geluid het meest perfekt en onvervormde geluid is vanaf de geluidsdrager.

Hoe eerlijk is de platenspeler en hoe eerlijk is de CD speler.

 

Marcel

Marcel,

 

Het is ook uiterst complex met zoveel variabelen. Pas na een aantal cd's/lp's gehoord te hebben, kun je wat over de installatie (inclusief akoestiek) zeggen.Zoals gezegd elders: overtuig jezelf.

Twee dezelfde instrumenten kunnen nog anders klinken. Twee verschillende muzikanten op hetzelfde instrument geeft zeker een andere klankkleur.

Als je dichterbij zit hoor je meer details. Speel je zelf, dan hoor je het weer anders. Daarbij komt dat iedereen over andere oren beschikt. De aanleg om te luisteren kan behoorlijk verschillen (forummers denken meestal over een gigantische aanleg te beschikken). Is deze aanleg ontwikkeld, of is er weinig mee gedaan? Kun je klanken onthouden? Wat is je referentie? Wil je dat het mooi klinkt? (een lekker sausje). 

Eigenlijk is het allemaal om gek van te worden  :D

Link to comment
Share on other sites

Marcel,

 

Het is ook uiterst complex met zoveel variabelen. Pas na een aantal cd's/lp's gehoord te hebben, kun je wat over de installatie (inclusief akoestiek) zeggen.Zoals gezegd elders: overtuig jezelf.

Twee dezelfde instrumenten kunnen nog anders klinken. Twee verschillende muzikanten op hetzelfde instrument geeft zeker een andere klankkleur.

Als je dichterbij zit hoor je meer details. Speel je zelf, dan hoor je het weer anders. Daarbij komt dat iedereen over andere oren beschikt. De aanleg om te luisteren kan behoorlijk verschillen (forummers denken meestal over een gigantische aanleg te beschikken). Is deze aanleg ontwikkeld, of is er weinig mee gedaan? Kun je klanken onthouden? Wat is je referentie? Wil je dat het mooi klinkt? (een lekker sausje). 

Eigenlijk is het allemaal om gek van te worden  :D

Heh bah  :angry:  :D

 

Nou ben ik het toch helemaal met je eens.

 

Marcel

Link to comment
Share on other sites

Heh bah  :angry:  :D

 

Nou ben ik het toch helemaal met je eens.

 

Marcel

Shit, dan is alles voor niks geweest  :D.

 

Verder houd je de gemoederen aardig bezig. Het is niet te hopen dat je dat van mij hebt  :D.

Link to comment
Share on other sites

Create an account or sign in to comment

You need to be a member in order to leave a comment

Create an account

Sign up for a new account in our community. It's easy!

Register a new account

Sign in

Already have an account? Sign in here.

Sign In Now
 Share

×
×
  • Create New...