threshold

Deze grafiek komt van een blad dat volgens mij alles in Canada in een dode ruimte laat meten. Thuis is het dus zeker een ander verhaal! Toch zegt de grafiek voor de kenner wel iets. Bijvoorbeeld dat er slechts een matige baffle step correctie op zit. Zondag hoorde ik weer speakers waar die correctie er (leek het) helemaal niet op zat. Dat kan werken, als je de speakers tegen de muur aan zet. Het is dus maar net wat je ermee doet. Laag onder een bepaalde frequentie, afhankelijk van de opstelling, wordt versterkt t.o.v. de situatie in een dode kamer. Om het simpele feit dat in de dode kamer, in het vrije veld, de speakers onder een bepaalde frequentie, afhankelijk van de breedte van de baffle, rondom stralen en zo 6dB lagere geluidsdruk geven. Maar thuis heb je ondersteuning van de vloer en kamerresonanties. Dus het zal wel meevallen onder de 400 hz. Of denk je dit effect te kunnen horen? Het is mij zeker nooit opgevallen bij de Wilsons. Een andere reden waarom men de baffle step correctie maar gedeeltelijk toepast, is het verlies in rendement. Een basdriver die voor 90 dB door moet gaan komt zo maar bij 84 dB uit. In de praktijk gaat er zo'n 4 dB vanaf en geen 6 dB, vanwege de opstelling. Dus daarom zie je in luidsprekerbladen vaak 2 getallen voor rendement. Een getal zo uit de grafiek af te lezen, en een getal voor het zogenaamde "lage tonen" rendement, waarin rekening is gehouden met de baffle, die meestal zorgt voor een 4 dB lagere waarde. Maar weinig speakers komen op deze manier boven de 90 dB/1W/1m uit, dat moet wel een luidspreker uit de PA hoek zijn.

Trespa is toch samengeperst hout"stof"? Pantzerholz is de nieuwste trend, echter nog tamelijk onbetaalbaar. Maar inderdaad, hoe stijver hoe beter. Het is niet het gewicht dat telt, echte de hoeveelheid verstevigingen e.d. Zelfs 12mm. multiplex schijnt goed genoeg te zijn, als je het maar flink verstevigt. Een soort matrix bouwen dus.

Gisteren weer wat kabelgekte gezien op een beurs in Leiden. Ook Naim is z'n nuchterheid verloren en wil van de gekte profiteren en had de kabel ("slechts 95 Euro per meter") op van die blokjes gelegd. Waarom doet men dat toch? Microfonie via vloer en luidsprekerkabel? Dan moet je versterker wel erg slechts zijn (gevoelige feedback lussen?). De speakers klonken best goed. Alleen jammer van de staande golf in de ruimte, maar er zat een flink laag in, en ik vond ze erg mooi om te zien.

Gisteren op de beurs van Number One Audio in Leiden de grote Quad ESL's gehoord. Wat een mooi stereobeeld, dat heb ik thuis niet . En best wel aardig laag voor een elektrostaat! Maar wel met een scherp randje, lijkt op een overdrijving ergens tussen 2-4KHz, dat heb ik dan gelukkig thuis niet. Ook leuk waren de grote Magnepans. Niet lekker waren de AudioPhysics met een overdreven mid. Ook de Tannoys konden me niet boeien. En er was ook nog een Engels sprekende meneer die stroomkabels wou slijten aan het publiek. Hij vond dat net zo belangrijk als de akoestiek. Een groot gedeelte van het publiek had een voorliefde voor alles wat blinkt -knopjes, kabels, computers- en interesseerde zich blijkbaar niet zo voor het geluid. Maar weinigen gingen echt in een stoel zitten luisteren, waardoor je vaak de mooiste plek midden voor de speakers kon bemachtigen.

Als ik ze nooit had beluisterd dan kon ik toch ook niet weten hoe ze klonken? En aangezien dit topic gaat over meten, hierbij het "bewijs" dat ze in het laag vet, vol of hoe je het maar noemt, klinken:

Waarschijnlijk heb ik jouw versie van de Wilsons nooit beluisterd. Die ik ken zijn van de laatste jaren. Waarom het ineens Sasha heet, zal wel met marketing te maken hebben. Dit is echt de bestseller onder de high-end speakers. Ooit heeft de marketing manager me verteld hoeveel ze er van verkopen per jaar. Ik ben dat getal vergeten, maar heb het toen snel omgerekend in een tig-miljoen dollar omzet. Wellicht klopt dat niet, dan verkoop je er wel 3 per dag! Maar ze hebben nog nooit lelijk geklonken. Al had ik vaak moeite om de juiste luisterpositie te vinden voor een stabiel stereobeeld. Nu komt dat laatste vooral door objecten in je kamer en asymmetrie, maar in dit geval stonden ze vrij opgesteld. Ik hou wel van het Amerikaanse vette, ronde en dynamische geluid. Vind ik bij de Von Schweikerts ook altijd prettig. Daarom meten ze ook met een bolle onderkant in de grafiek. Dat valt niet te ontkennen. Wellicht ontworpen voor de grote Amerikaanse houten huizen waar veel laag wordt geabsorbeerd. Of voor op een zolder!

Misschien wil Spido de produktie wel overnemen

Ook ik ben het met Spido eens. Als een bepaalde kabel ineens wonderen doet in je set, dan klopt er iets niet met je set. Een kabel hoort neutraal te zijn, zie de test van The Absolute Sound van enige tijd geleden, waarin de "tuinkabel" (oranje 110V netsnoer voor buiten) het goed deed vanwege de neutraliteit, en omdat, volgens een tester, deze kabel klonk alsof er niet mee was gemanipuleerd. Het was een zogenaamde blinde test, dus de luisteraars wisten niet naar welke kabel ze luisterden. Uit die test bleek ook dat de verschillen klankmatig eerder marginaal zijn te noemen. De hoofdredacteur distantieerde zich hiervan in een opmerking onder het artikel. Nu zou het hele artikel niet meer geplaatst worden vanwege de kabel-lobby. Ik begrijp best dat er verschillen bestaan tussen luidsprekerkabels. Ik heb net een spoel van 0,1mH met weerstand van 0,08 Ohm in serie geschakeld met mijn middentoner en dat geeft zeker een verschil. Dus als een kabel dergelijke inductie en weerstand vertoont, dan doet dat zeker iets. Zo'n extreem dure MIT kabel kun je volgens mij ook zelf namaken met een simpel netwerkje van standaard onderdelen. Maar dan ben je m.i. wel op de verkeerde weg. Manipuleren doe je het beste in de luidspreker of met de equalizer, niet met de kabel. Was het gewoonweg meer laag en misschien wat minder strak maar wat ronder? Dan zou ik het logisch vinden.

Of dat een goede match is weet ik niet, het lijkt me in elk geval geen echt slechte daar je Monitor Audio's blijkbaar geen vreemd impedantieverloop hebben en een relatief hoog rendement, al moet je natuurlijk de gegevens van de fabrikant met een korrel zout nemen. Wat ik wel weet, is dat Nelson Pass zich verwonderde over de populariteit van buizenversterkers op (zeer) hoog rendementspeakers, Full range drivers of uit de PA hoek. Deze hoogrendementspeakers geven erg weinig laag op een transistorversterker. Door de sterke magneet heeft de speaker een erg lage Qes, de eigen resonantie wordt bij kortgesloten klemmen - oftewel versterker met zeer lage interne weerstand dus hoge dempingsfactor- zeer goed electrisch gedempt waardoor er weinig laag uit komt, maar wel genoeg op een buizenversterker, omdat de dempingsfactor van de buizenversterker zo laag is. Hij stelde een soort serieweerstand voor zodat de full range hoogrendementspeaker ook op een kleine klasse A transistorversterker goed zou klinken. Als ik dat zo begrijp, is misschien de combinatie in jouw geval niet helemaal ideaal.

Meer (ongecontroleerd) laag m.b.v. een nieuw speakerdraadje kan dus wel. Neem inderdaad de dunste. Probeer eerst een telefoonsnoertje. Je kunt ook een vermogensweerstand van 1 Ohm in serie met de kabel zetten. Of vervang de spoel in je wisselfilter door een hele goedkope luchtspoel van 1 Ohm meer dan de originele spoel. Intrigerend hoe de lange leidingen theorie erbij wordt gehaald om een soort van wetenschappelijk bewijs te vinden dat de ene kabel de andere niet is. Volgens mij gaat die theorie niet over korte lengtes (<25m.) of lage frequenties (<100KHz). Tenzij je mili-decibellen wilt meten. Het is hierboven al gezegd: in je luidspreker zit minstens een tientallen meter lang dun koperdraad opgerold, in serie geschakeld met de woofer of middentoner. Vooral in commerciele speakers zitten niet de beste spoelen. Wat verbetert die paar meter dikke kabel daar aan? Dat snap ik dus niet. Als zo'n spoel een interne weerstand heeft van 0,8 Ohm, dan wordt dat nooit minder met wat voor kabel of versterker dan ook en heb je nooit een goede dempingsfactor. Een mooie koperfoliespoel van Mundorff heb je al voor enkele tientjes (http://www.lautsprec...hifi/spulen.htm met i-kern, met zeer lage weerstand), of een koperfolie luchtspoel voor 100+ Euro, afhankelijk van de waarde. Dit moet haast wel tig keer meer winst opleveren dan een ander luidsprekerdraadje. Nou ja, misschien is dat wel de truc van de high-end fabrikant. Niet het exotische materiaal van de kast of de conus (da's voor de marketing boys), maar gewoon investeren in een zeer kien uitgedokterd wisselfilter.

Ja maar dan moeten ze wel echt niet-parallel zijn. Een beetje scheef heeft totaal geen zin. En verreweg de ergste resonantie zit in de lengterichting. Als je daar de wand effectief niet-parallel maakt dan raak je wel dik 30 % van de ruimte kwijt.

Deze, interessante pagina: http://www.waveguide-audio.de/gehausevibrationen_nachlese.html Wat ouder: http://eprints.soton.ac.uk/79101/1/Complete_IOA_paper.pdf

Gewicht is ook niet alles. Als de kast maar stijf is. De paneeltrillingen zijn nauwelijks hoorbaar vergeleken met het directe geluid. Ook de conus zelf lijkt niet zo doorzichting te zijn voor geluid uit de kast, als ik de nieuwste metingen moet geloven. Wat het grootste probleem is, zijn de staande golven in de kast zelf, die door de wanden heen hoorbaar kunnen zijn. Dat is ook wel logisch, als je erover nadenkt. De staande sterven het minst snel uit en domineren de rest. De aanbeveling was: veel dempingsmateriaal in het binnenste van de kast (wol, Twaron, BAF etc.) en veel verstevigingen om de wanden zo stijf mogelijk te maken. Nou, dan zit je met berkenmultiplex en dwarsverstevigingen al heel goed. Ook een leuke ceramische driver:

De Wilson Puppy (in elk geval de vroegere versie) is wat 'ie is: een "classic" Scan Speak 17 cm woofer en een Focal tweeter (van 90 Euro) in een driehoekig kastje met een tamelijk eenvoudig wisselfilter (heb ik uit een oude Stereophile, toen het nog een aardig blad was). Het afwijkende was het veelvuldig gebruik van Baffle-tex. Dat zag je weinig bij andere fabrikanten en dat heeft ook een reden. Je kunt het ook anders doen, met afgeschuinde kanten e.d. maar dat was toen lastig te maken, misschien ook niet zo commercieel kwa uiterlijk. De Puppy is als afluistermonitor voor een mobiele studio bedacht, en dat betekent dat je heel erg in het midden moet zitten en niet moet bewegen met je hoofd. Dat laatste vind ik voor mij zelf een te grote beperking. Bij een demo in de oude RAF stond in de speciale high-end luisterruimte de nieuwste Wilson te spelen. Pas precies in het midden achter de bank (tegen de muur) kwam er een stereobeeld tevoorschijn en stond Sting in het midden tussen de speakers. En daar werd het toch nog erg mooi. Erg natuurlijk. Het mooie van de Wilsons vind ik de tonale afstemming. Lekker rond, vooral niet te dun. En totaal stress vrij, voor mij dan. Ook ik wordt eerder moe van dat veraf geluid. En het hoog vind ik ook mooi, die Focal, net zoiets als de Visaton ceramische tweeter. Lekker veel detail zonder een schijntje van spitsigheid. En het laag is gewoon vet. Dat is een verademing als je eerst naar allerlei monitortjes en slanke 3-wegjes zuiltjes op een beurs hebt geluisterd waar de filterresonantie rond 200 Hz. niet is gecompenseerd, of waar te weinig dempingsmateriaal in de kast zit en je een staande golf hebt van heb-ik-jou. Allemaal een hol geluid. Meten die fabrikanten dan nooit?! Maar de oude Wilsons deden het niet zo geweldig op de meetbank. Vette overdrijving rond 600 hz, van de Scan Speak afkomstig, wordt niet gecorrigeerd in het filter, maar valt gehoormatig ook niet op. En veel laag. Maar toch klinken ze lekker. En toch kan ik me ook vinden in de beschrijving van Thingman. Ik heb ze meerdere malen beluisterd.

Je kunt het speksteen ook aan de binnenkant doen. Maar dat zou toch zonde zijn. In Duitsland plakt men weleens tegels tegen de wanden, aan de binnenkant natuurlijk. Tegenwoordig heb je ook steen dat eruit ziet als hout. Voor de liefhebbers. En de keramische untits zijn zo lelijk vanwege de gril. Het is net een speaker voor in de gitaarversterker. Of voor in de auto. Maar het is wel sympathiek van de fabrikant, zo'n beschermende gril. Zonder gril zou hij er meer verkopen .

Ben benieuwd naar het eindresultaat! Is deze van Oppo?

Of een paar Harmonix plakkertjes. Dan is de trilling van die zware bank ineens helemaal weg! Toverij! Magie! Laat de Nasa het niet horen!

Ik heb deze Duevels niet gehoord, maar wel eens andere rondstralers van MBL. Ik vond het wel wat hebben, al was het voor mijn smaak net wat te diffuus, vooral in het hoog. Maar je bent, neem ik aan, erg afhankelijk van de ruimte, van de wanden achter de speakers. Daar kun je ook mee experimenteren. Als je de achterwand dempt, dan wordt het een breedstraler. Misschien is dan de tonale balans niet meer goed. Luidsprekers die lekker breed stralen vind ik wel fijn klinken. Hoorns vind ik een beetje een gedoe, alhoewel ik ook goede ervaringen had met oude Tannoys. Volgens onderzoeken van Harman geeft gehoor-getraind publiek over het algemeen de voorkeur aan wat breder stralende luidsprekers in een a-b test. En de afstraling moet ook mooi evenwichtig zijn. Maar dat laatste kun je weer goed bereiken met hoorns. Zo kun je alles nuanceren, en dat geeft bestaansrecht voor bepaalde merken. Veel of weinig reflecties? kwestie van smaak en de akoestiek van je luisterruimte. @Hans: inderdaad klinken oude cd's beter dan nieuwe, over het algemeen. Een jazzrock cd uit 2009 van het Shanachie jazz label (22 Euro) is niet te draaien, zo gecomprimeerd, niet meer dan mp3 kwaliteit. Had ik ook het youtube filmpje o.i.d. kunnen downloaden. En... waarom stellen ze de dynamiek van de mastertape niet beschikbaar als high-definition-file op internet? Dan kun je als consument kiezen. Muziekje voor in de auto? Dan mp3. Voor de bovengemiddelde hifi installatie? Dan de duurdere (master-) dsd file. Dan kunnen ze er ook weer wat aan verdienen, en kan de hele katalogus van een label weer eens opnieuw uitgebracht worden, nu in master-kwaliteit! Want net als Wol erger ik me ook aan de (her-)persingen van de afgelopen tijden. Krijg je nu zelfs 80gr. vinyl, klinkt toch het oude originele dunne "oliecrisis"-exemplaar uit de jaren 70 van de rommelmarkt beter.

Dus CD klinkt zoveel slechter dan mastertape. Das nie zo best (heb helaas nog nooit een mastertape mogen beluisteren). Wat zitten die re-masteraars dan toch alles te verprutsen.

Het gaat niet om de mixer, maar om de man achter de knoppen. Ik noem hem meestal de "AudioBoer". Ze zijn niet allemaal even slecht. Een Frank Zappa tribute in Carre, dikke 10 jaar geleden, klonk zeer goed. De man die achter de knoppen zat was een amerikaan en had 2 yamaha tafels van 48 kanalen, in totaal dus 96 kanalen! En ik kon elk instrument of geluidje goed horen en het was niet te hard. Dit alles over een klein setje luidsprekers links en rechts van het podium. Laatst hoorde ik een big band (jazz orkest van het concertgebouw) in een Amsterdamse gracht spelen waarbij ook weinig kleine luidsprekers zorgden voor een klein beetje versterking. Dat klonk ook erg goed! Tower of Power hoorde ik ooit eens in Paradiso en dat was gelijk de enige keer dat ik het daar fatsoenlijk vond klinken. De techniek werd gedaan door hun eigen geluidsman (een Amerikaan). Ik was op een festival in Rome met podia's met house en disco muziek. Het geluid (RCF) was zeer goed. In Nederland, laatst op een festival op het Westergasfabriek terrein, georganiseerd door Paradiso, was het geluid van het rockgebeuren werkelijk niet om aan te horen. Het kan dus wel. Maar men doet het (meestal) niet. Om nog dieper op de "referentie" vraag in te gaan: sommige muziek werd vroeger gemaakt voor de discotheek, of voor het poppodium. Dit was de referentie. Als je de plaat thuis draaide, dan zou je je in een van die ruimtes moeten kunnen wanen. Helaas voor veel hifi luidsprekers: in New York in de grote disco's in de jaren 70 stonden enorme bashoorns. Het geluid kwam meestal van een bedrijf dat zeer serieus ermee om ging en lang nog de referentie bleef voor andere disco's over de wereld. Ik heb ooit eens het geluk gehad om zo'n installatie van Richard Long te mogen beluisteren, in een studentendisco in Boston. Zo'n bas had ik nog nooit van m'n leven gehoord, en later ook niet meer! Er was ook een Belg bij die voor een grote luidsprekerfabriek werkte en we waren er beide letterlijk stil van, en jaloers. Zelfs de stomste jaren-80 deuntjes klonken ineens mooi (en we waren niet aan de drugs). http://www.ibiza-voice.com/media/news/News/larry_levan/sound.html Versterkte muziek kan dus wel degelijk referentie zijn.

Volgens mij is een belangrijke psycho-akoestische eigenschap van de moderne mens, dat we niet meer op ons gehoor (hoeven te) vertrouwen. De moderne mens is zeer visueel ingesteld. Wat we horen, moet dan overeenstemmen met hetgeen we zien. Klopt er iets niet, dan verzint ons brein het er wel bij. Zo kijken we ook naar films. Eerst zien, dan geloven/horen. Als ik een mooie nieuwe versterker zou kopen, en ik heb 'm in de winkel al gehoord op fantastische speakers in een mooie luisterruimte, dan zijn mijn verwachtingen hoog gespannen. Thuis aangekomen zal ik vast na het aansluiten elk waargenomen genot aan die versterker toeschrijven. Maar in een ab-x test zou ik misschien maar 55% scoren. Nu kan ik ook mijn speakers midden in de kamer neerzetten en alle obstakels in de buurt ervan weghalen. Maar zo wil je niet leven als de ruimte je huiskamer is. De negatieve associatie drukt op het extreme verschil met de situatie daarvoor. Ik ben me wel bewust van de enorme verbetering, dat geen enkel apparaat teweeg zou kunnen brengen, maar zet uiteindelijk de speakers toch maar weer wat dichter tegen de achterwand en zet de andere meubels weer terug de woonkamer in. Deze test zou 100% slagen in de ab-x methode. Maar op de lange duur werkt natuurlijk alleen dat wat een echte verbetering (volgens ab-x) heeft gebracht. Binnen een week ben je de oude versterker vergeten en het boeit je niet dat het verschil is verdwenen (en je geld ook). Dus ga je maar weer verder met de zoektocht naar verbetering. Een nieuw kabeltje? Nieuwe schone stroom? Een magisch rijstpapiertje om je kabel? Maar als je eens de vrijheid had, en een complete luisterkamer mocht bouwen met actieve luidsprekers die erop zijn afgestemd, en met luisteren + meten + akoestische hulpmiddelen om bijvoorbeeld refelcties en staande golven te dempen, dan maakte je je geen zorgen om de versterker of de kabel. En dan krijg je uiteindelijk pas goed geluid!

Uhmmm, ja eigenlijk wel. .

Een vertraging kun je niet meer inhalen . Je kunt wel de rest mee-vertragen. Maar dat kan maar zus of zoveel miliseconden, voordat je het gaat horen.

Is die Zerostat rommel nog te koop?

... en je hebt er tevens een erg duister klinkende copie bij: