threshold

Ja, als zo'n sticker al duidelijk hoorbare effecten heeft, dan praten we in de orde grootte van dB-s, dus tientallen procenten energie-winst! Dan is supergeleiding dichtbij. En dat dit komt omdat er met een simpele sticker op sub-atomair niveau wordt gemanipuleerd, is opheffen van de zwaartekracht een simpele andere toepassing ervan. Het is slechts een kwestie van het zoeken naar de juiste chip, dat op het zwaartekracht-"deeltje" inwerkt. Ik ben benieuwd of Kemp een vergunning van het atoom-agentschap heeft om deze stickers te mogen demonstreren. Stel je voor dat Iran hiervan te weten komt, en deze op hun nieuwe raket gaat plakken.

In Berlijn is door WA-Quantum een uitvinding gedaan die de wereld op zijn kop zal zetten. Binnenkort hebben we supergeleiding bij kamertemperatuur en gaan auto's vliegen. De toepassingen zijn onbeperkt! Met een revolutionair materiaal kan namelijk invloed worden uitgeoefend op het gedrag van bosonen en fermionen. Hiervoor was tot nu toe een deeltjesversneller nodig zoals gebouwd door de CERN. Het materiaal, dat zich simpelweg slechts in de buurt van een metaal hoeft te bevinden, zorgt ervoor dat de geleiding hierin verbetert. Het effect is zelfs duidelijk hoorbaar en zichtbaar in audiovisuele apparatuur. Men spreekt al van een "perpetuum mobile"! Nu te koop in de goede audio-video-zaken. Dit goede nieuws wou ik graag met jullie delen. Hier een voorbeeld van een toepassing waar het materiaal in een sticker is verwerkt. Binnenkort vast ook op de Marssonde te zien.

Ah, dus de PP zijn echte eerste orde systemen! Daar zijn er maar weinig van. In de figuren die ik liet zien is alles verdisconteerd, dus ook looptijdverschillen, want het komt uit de simulatie van de complete box, ...behalve de stijgtijd. Ik snap die parameter niet zo goed. Die kun je wellicht het beste direct uit de metingen halen, uit de impulsdiagram. Maar hoe hoger de stijgtijd hierin, hoe hoger het aandeel hoogste frequenties. Die komen dan uit de tweeter. Een woofer met hoge stijgtijd is een breedbander. Maar ik denk dat Breem vooral een electronicus is en geen acousticus.

Dat slaat de spijker op z'n kop. Dat bedoelde ik ook eigenlijk met mijn reactie op zijn theoretische ideaal van het 1ste orde filter. Dat ideaal is op zich waar, dus geen onzin. De praktijk ziet er echter veel weerbarstiger uit en laat zien dat elke luidspreker totaal anders kan klinken. Zelfs wat aanpassingen aan een wisselfilter in hetzelfde systeem zorgt al voor een heel ander ( stereo?-) beeld.

Ik ken de context niet, wel dat de website Breem meestal geen onzin verkoopt. Misschien mist daar nog wat ervaring met het echte luidsprekerontwerpen. Want een echt 1ste orde systeem is, volgens d'Appolito, in de praktijk niet te doen. Reden: de luidspreker zelf draait de fase ook, waardoor er in de praktijk eerder een 2de orde ontstaat, en bijvoorbeeld de tweeter omgepoold moet worden, oftewel 180 graden in fase gedraaid. Bij een echt 1ste orde systeem hoeft niets omgepoold te worden. Hier een voorbeeld van de Zaph WaveguideTMM van het verticale afstraaldiagram (van 1400 Hz. = blauw tot 3200 Hz. = rood in stappen van 200 Hz.) van een electrisch 1ste orde filter dat in de praktijk 2de orde is, dus met omgepoolde tweeter e.d. Volgens de website is de phase tracking (hoe gelijk lopen de fases van de drivers met elkaar, vooral rond de overnamefrequentie) acceptabel maar niet je-van-het en dat veroorzaakt verticaal off axis een beetje een onrustig verloop. Dit is ook een leuke grafiek om te zien wat een ellende de interferentie tussen verschillende drivers veroorzaakt: En als je het filter wat ingewikkelder maakt (hogere orde voor de woofer) om de fase meer op elkaar te krijgen (niet zoals bij Breem, daar zit er steeds een 90 graden faseverschil tussen de drivers, ideaal is 0 graden, als de rode en groene lijn in de Breem-grafiek op elkaar liggen): Dit ziet er iets beter uit dan de eerste grafiek omdat de fases wat meer op elkaar liggen in het overnamegebied. De frequentiekarakteristiek on axis is in het tweede geval ook rechter. Toch klinkt het eerste filter ook goed volgens de auteur van Zaphaudio.com, maar is dus geen echt 1ste orde systeem. Het zou me niks verbazen dat er in een PP ook een tweeter o.i.d. omgepoold is. Dan is er eerder sprake van een 2de orde systeem en gaat het verhaal van de onvervormde blokgolf ook niet meer op.

Inderdaad, als je gaat meten dan weet je niet wat je ziet. Maar het gehoor is tamelijk goed in het invullen van die grote gaten, maar niet in het negeren van pieken. Ook bij mij zit er een heel groot gat en lijken de speakers veel lager te gaan dan theoretisch uitgerekend omdat er waarschijnlijk net een ruimteresonantie voor flinke versterking zorgt. Zelfs een goede luisterruimte, waar altijd de luidspreker-contest in Duitsland wordt gehouden, kent in het laag een berg-en-dal landschap. Zorgvuldige opstelling en het uitkiezen van de juiste hoeveelheid laag en je laagste weer te geven frequentie zijn erg belangrijk. Sommige luidsprekers zijn recht, neutraal ontworpen in de dode ruimte en geven dan teveel bas in een huiskamer, waar het laag ondersteuning krijgt door de opstelling op de vloer en de hulp van de tweede luidsprekerbox (ca. 4 dB onder 200Hz). In de winkel heb je vaak veel demping in het laag door al die andere luidsprekers die werken als (Helmholz-) resonatoren in het laag, en dan valt dat niet op. Maar er zijn ook best goede kamers te vinden zoals blijkt bij Mumsoft, met veel verschillende maten en hoeken en absorptie (deuren, glas).

Lage tonen zijn altijd een zorgenkindje in een rechthoekige ruimte. Ik heb gisteren een ferriet-kern-spoel met hele lage weerstand in mijn wisselfilter weer terug veranderd in een luchtspoel, omdat in mijn systeem een lagere weerstand iets meer bas en tevens een iets lagere onderste frequentie betekent (voor de kenners, een GPH 5de orde systeem heeft die eigenschap). Maar ik merkte, dat daardoor een ruimte resonantie (waarschijnlijk die van 40 Hz door de 4m. diepte van een deel van mijn kamer) meer wordt "aangeslagen". Dat gaat op den duur toch irriteren. Beter geen 40Hz dan een naijlende 40 Hz. Wat men met een subwoofer moet die vanaf 12 Hz werkt is me een raadsel. Dankzij Spido's filmpje weten we dat dit het gebied van de rumble is bij vinyl. Ook las ik ergens, dat in een normale kamer onder de laagste staande golf-frequentie het laag een drukkamer effect krijgt en dit zeer vermoeiend klinkt! Dus wat wil je met 20 Hz in een klein kamertje, vooral als je vinyl draait... Ik blijf toch het liefst weg van een drukkamereffect en staande golven. Dan maar iets minder sub!

De waarheid ligt misschien ergens in het midden, als je sommige reviews erop naleest. Maar het wordt er niet duidelijker op. Dit gaat over de Audiomods arm maar vergelijkt deze met o.a. een SMEV12: " Having tried the silly-end I went back and bolted up a far more reasonable match in the shape of the Music Maker 'Classic', a relatively low-mass (after the 14 grms of the DRT!) moving iron cartridge which has proved a giant killer here. Once again I was really struck by how much the arm resembled the Artimiz, again all that speed and detail came out with brilliant yet never sharp top-end. In this respect it now bettered the V12 which I've never really felt was happy with such a compliant cartridge, being inclined to sound a little loose in the base and 'dirty' higher up. Interestingly Len Gregory doesn't recommend the stock Rega for the Music Maker, it's bearings aren't good enough, and it's at the top end as to Effective Mass. No such problem effected the Audiomod, and now that the Hadcock is no longer available I'd put the Audiomod as easily the No1 arm for the Music Maker at remotely its price point. Only two arms have done as well with this plastic oddball – Len Gregory's Communicator, which being an air-bearing parallel-tracker has its own strengths and weaknesses, and the Audiomeca Septum – both multiples of the Audiomod's price." Bron: TNT-Audio http://www.tnt-audio.com/sorgenti/audiomods_e.html

Maar de SME-V is toch wel redelijk universeel en neutraal? Als er ook een paar populaire elementen uit de middenklasse bij zitten (Sumiko Blue Point, Goldring 2500, etc.) en niet alleen een klassiek stukje muziek, dan vind ik het ook erg leuk. Zo'n CD mag ook best wel een prijsje hebben, want een verkeerd element uitkiezen is veeeel duurder!

Op een housefeest heb ik een aantal jaren geleden eens 130 dB gemeten (C gewogen, dat is heel iets minder dan ongewogen), op 25 meter afstand van de luidsprekers. De pieken waren ook nog eens flink, omdat het een soort "live" show was. Laten we zeggen: maximaal 140 dB. En daar kon ik niet lang in blijven, ik werd er een beetje misselijk van. Daar waren velen die vlak voor de luidsprekers dansten, zonder gehoorbescherming. Deze 130 dB zou ook af en toe ten gehore zijn gebracht in een demonstratiecabine waarin vroeger PA systemen werden gedemonstreerd op een muziekbeurs in Rotterdam. Dat was ook niet meer normaal. De importeur, waar ik toen een leuke stage liep, had speciaal iemand ingehuurd voor achter de knoppen in die demo ruimte. Nu besef ik me, dat dat misschien was omdat ze hun eigen personeel niet doof wilden laten worden. Dus we hebben het over extremen van 140 dB piek, en geen 192 dB, dat slechts een theoretische waarde is want dat noemen we geen geluid meer. Thuis kom je uit bij wat Hans zei, 100dB. Een vermogen van 2x32 Watt brengt je daar in theorie met 2 luidsprekers, als je het effect van de kamer niet meerekent (maar je luistert ook niet op 1 meter ). Maar....(ja er is altijd een maar...) dan moeten je luidsprekers wel een gemakkelijke "Ohm-sche" weerstand van 8 Ohm hebben. En daar gaat het vaak mis. Een versterker van 2x32 Watt zou het alleen voor elkaar kunnen krijgen, als die ook stabiel genoeg is voor die speakers. Hoe triest de "loudness war" is ondervond ik gisteren nogmaals. Ik ben van de Pat Metheny Group een goede geluidskwaliteit gewend, maar hun CD uit 2002 is ook niet goed. Die heet heel toepasselijk ook nog eens "Speaking of now". Zelfs in de jazz wereld moeten we eraan geloven. Ik had die CD destijds moeten terugbrengen vanwege onvoldoende geluidskwaliteit!

Inderdaad een interessant onderwerp! Deze speakers zijn alles behalve "faselineair". De zogenaamde "groupdelay" moet enorm zijn met de midhoorndriver zo ver naar achteren t.o.v. de mid-woofer! En toch is daar blijkbaar niets van te horen, of zijn bepaalde andere kwaliteiten zo hoog dat ons gehoor dit op de koop toe neemt. Ook ik ben zeer geinteresseerd in hoogrendementspeakers, het liefst ook nog eens breedstralers (dus geen hoorns) maar dat is een verschil van smaak. Er is alleen 1 ding dat je ervoor moet opgeven: het laagste oktaaf. Het gekke is altijd, vind ik, dat je dit helemaal niet mist als je zoveel oppervlak hebt als een 15" woofer.

Dynaudio was altijd voorstander van de 1ste orde 6dB/okt. filtering. Eerst waren ze vooral aktief in de zelfbouwwereld. Als je een kant-en-klare Dynaudio wou dan kon je de Reference van Translator kopen. Nu wordt de zelfbouwpoot gedaan door Morel in Israel. Het voordeel van 6/okt filtering is dat het scheelt in de kosten. Een filter is onzichtbaar dus marketingtechnisch is het niet zo handig om daar veel geld in te stoppen. Een ander voordeel van 6dB/okt. filtering is dat je minder "energy storage" hebt, minder kans op resonanties in het filter. Dit is het bekende "holle" of dreunerige geluid bij veel commerciele modellen doordat de spreekspoelinductie samen met het hogere orde filter een resonantiekring vormt. Dit is te verhelpen door een impedantiecorrectie maar deze is erg duur door de enorm grote spoel, en ...zie hierboven... Ik neem aan dat Dynaudio tegenwoordig wel afgestapt is van de 6dB/okt filtering, want ze maken zelfs aktieve luidsprekers die in de regel 4de orde gefilterd worden. Vroeger was hun 75mm dome legendarisch. Echter, een Duits internet-zelfbouwblad toonde aan dat die wel door de tijd is ingehaald, bijvoorbeeld door een nieuwe Monacor 75-TB dome. TB zal wel staan voor TangBand, een merknaam uit die grote Chinese fabriek waar tegenwoordig zoveel vandaan komt. Je ziet die dome ineens opduiken in hele dure high-end producten. Wat meer on topic: zou een sticker met daarop "Made in China" onze perceptie negatief beinvloeden? Bij Dynaudio komt de energy-storage-and-burn wel terug in de vorm van de hoogdempende "slappe" en zware plastieken conussen. Het levenloze geluid dat je waarnam komt vast hierdoor. Door de slappe 6 dB filters die Dynaudio vroeger heilig verklaarde, mocht een luidspreker ook buiten zijn werkgebied geen resonanties vertonen en moest vanzelf afvallen. Dat loste men op door kleine magneten, laag rendement en zeer dempende en niet te stijve conussen en domes te gebruiken.

Dat klopt en ik verbaas me er soms heel erg over dat zo'n importeur dat zelf niet door heeft. Zijn dat dan dozenschuivers? Er zijn enkele zeer dure en moeilijk aan te sturen luidsprekers op de markt en ook dure "moeilijke" versterkers, die dan gewoon worden gecombineerd op een beurs. In het AZ stadion hoorde ik Magico op een Zanden buizenversterker die ver open stond en erg aan het vervormen was. Alle dynamiek was eruit en het was gewoon niet om aan te horen, en dat voor zo'n dure combi. Maar uit het publiek hoor ik er niemand over, nou ja, ik zeg dan zelf ook niks dus ben ook schuldig . Misschien moeten we meer onze mening geven tijdens zo'n show, zodat er een discussie komt en de importeur een beter passende versterker aansluit.

Gek, dat heb ik nu ook. Nu ik ouder ben vind ik Jean Michel Jarre ineens nogal slapjes. Vroeger vond ik het wel wat, maar nu kan ik er niet meer lang naar luisteren, ik denk vanwege "voortschrijdend inzicht" door deze plaat (met een veeeel leukere Sea Hunt):

Dat willen we toch niet weten? En High-end-o-fielen niet getreurd, het placebo effect wordt er bij Harman later wel weer ingefietst door de marketing afdeling, die bepaalt hoe de buitenkant eruit moet zien en hoe de "speciale" technieken heten.

In contrast met de evergreens die opnieuw zijn verschenen. Originelen op vinyl. Zoekt en gij zult vinden, 2 lp's met jazz-rock all stars.

Natuurlijk klopt dat. maar jij geeft zelf al aan dat je zoekt naar een bepaald geluid en ook zoekt naar verbeteringen. En er zijn grote verbeteringen mogelijk die blijvend zijn en in vergelijking met andere sets ook steeds duidelijk blijven. Zoals bijvoorbeeld het uitbreiden van de laagst mogelijk weer te geven frequentie in een set van 50 Hz. naar 25 Hz. Of het neutraler maken van een set, het wegnemen van een boze reflectie. Met zo'n maatregel is men blijvend tevreden en dan zoekt men niet verder in die bepaalde richting. Daar tegenover ben ik van mening dat er zogenaamde maatregelen zijn die je kunt nemen die je nooit lang tevreden houden. Ik zie dat terug in het gedrag van sommigen die steeds maar weer nieuwe kabels kopen en eigenlijk nooit blijvend en in vergelijking met andere sets blij ermee zijn. Misschien proberen ze een werkelijk bestaand "probleem" op te lossen met een lapmiddel, of placebo. Je leest het weleens op een forum: welke kabel moet ik nemen, etc. Vaak is men dan al aan de zoveelste tweak begonnen. Als je dan zegt dat het tijd wordt dat men eens naar de speakers en opstelling kijkt, dan wordt dat niet bepaald gewaardeerd. Dat is te begrijpen, die kabels hebben immers erg veel geld gekost. Ik heb weleens op een beurs een set gehoord met top-of-the-line Accuphase en Triangle en daarna een budget setje, dat echter wel goed opgesteld was. Die laatste klonk op de meeste punten gewoon superieur. Dan krab je jezelf toch wel achter de oren.

Voor de echte verbeteringen is technisch inzicht handig, al is het alleen om het sterke placebo-effect dat ons gehoor kent, wat tegenwicht te bieden. Om dat effect te omzeilen, want ook de hoofdontwerper heeft last van placebo effecten, werkt Harman International met hele luisterpanels die eerst een luister-test hebben moeten ondergaan en dan "blind" allerlei varianten beoordelen. Zo zijn bijvoorbeeld de Revel speakers ontstaan.

Het is wellicht als een oude Mercedes diesel met extreem brede banden en een spoiler. Het zal op papier wel een verbetering kunnen zijn maar in de praktijk blijft er weinig over van een mooi uitgekiend ontwerp. Je kunt heel goed een oude Elco die in serie staat met de tweeter vervangen door een nieuwe standaard MKP. Maar als je elk onderdeeltje vervangt door de duurste Silver/Gold types van Mundorff, dus ook de condensatoren die in een impedantiecorrectie zitten, en bijvoorbeeld intern de kabels vervangt door peperdure stukjes Walhalla blabla en de boel gaat "bi-wiren", dan kan ik me voorstellen dat de gemiddelde ontwerper vindt dat je de boel verkracht.

Waar heb je dat eigenlijk vandaan? Ik zou zeggen: Ondanks de moderne samenleving heerst nog steeds en vooral in de kerk een volstrekt ethische morele normloosheid (extreem veel kindermisbruik, verbod op gebruik van condooms, het door deze paus aanwakkeren van de strijd tussen religies, etc.). Dat alles heeft weinig met audiofilie te maken, maar is wel een heel interessante discussie, waar we toch nooit uitkomen. Terug naar de HOMOgenialiteit van luidsprekers. Volgens mij is die te verklaren door een exact gelijk faseverloop tussen de verschillende drivers op en rond de overnamefrequentie en een mooi gelijkmatig afstraalpatroon. Zo smelten de verschillende drivers samen en klopt het stereobeeld voor alle frequenties.

Die Elco's gaan gewoon niet zo lang mee, ze verouderen als het ware. Een oude Elco vervangen door een nieuwe zou ook al een hele verbetering zijn. Een MKP (MKT mag ook) condensator is dan nog een stapje hoger, want deze condensatoren hebben een vrijwel verwaarloosbaar verlies. En wat Spido al zei, een goedkope spoel met dunne draad vervangen door een laagohmige kan behoorlijk schelen. Of je zo ver moet gaan als Tony betwijfel ik. Hij zegt enorme verschillen te horen tussen allerlei MKP's. Ikzelf zie vooral verschillen in prijs. Het cijfer dat hij geeft aan elk type MKP is in zekere mate ook recht evenredig met de prijs. Omdat hij tegenwoordig ook commercieel bezig is (net zoals Troels Gravesen) wordt ik wel wat sceptisch. En een goed uitgekiend ontwerp kenmerkt zich niet door elke component zo duur mogelijk te kiezen. Dus de ontwerper van Studio de Schop zou zich wel aangesproken kunnen voelen.

Uiteraard beinvloed visuele perceptie onze waarneming. Dat weet men al heel lang in bioscopen, bijvoorbeeld. Het maakt namelijk niet uit of de speakers achter het scherm staan (wel zo mooi) of dat ze boven of onder het scherm hangen. De hoog-laag informatie wordt compleet overschaduwd door het visuele effect. De vraag is welk deel van de illusie door de hersenen wordt veroorzaakt en welk deel door de zintuigen als vaststaand feit wordt aangeboden aan de hersenen. Zie het volgende filmpje. Ons brein heeft geen invloed op de waarneming, het lijkt erop alsof onze waarneming iets aanbiedt (een licht-donker ervaring) dat gewoonweg niet anders door de hersenen kan worden geinterpreteerd, ook al weten we dat het fout is! Toch pleit ik voor AB-X testen, eventueel met visuele prikkels, maar die zijn natuurlijk voor A of B gelijk. Het gekke is, dat zelfs de tegenstanders hear de wetenschappelijke ABX testen op zichzelf niet aanvallen. Als je zeker weet dat kabel X een wereld van verschil is van kabel Y en je dat verschil in je eigen installatie direct kunt waarnemen, dan moet de je AB-X test aanvallen op de uitvoering, bijvoorbeeld: de testpersonen hebben geen goed gehoor, het betreft een heel oud onderzoek, het is gewoon fraude, etc. Toch doet niemand dat. Daarmee kunnen we de AB-X testen wel "goed" verklaren. Het argument van stress etc. doet mij persoonlijk ook niks. Ik heb regelmatig luidspreker rijtjes geluisterd, waarbij de niveaus tussen de paren gelijk zijn gemaakt en je met een afstandsbediening kunt schakelen. Dat kun je nog wel doen in een aantal hifi-zaken. De verschillen zijn voor mij zeer duidelijk. Er klinkt geen enkel paar gelijk. Ik heb een aantal keren een test ondergaan (uitgevoerd door een kabel fabrikant handelaar!) en hoorde echt geen verschillen tussen de kabels. En mijn gehoor is redelijk getraind op het horen van verschillen, omdat ik aan luidsprekers pruts. Nu is het ook nog eens zo, dat statistisch "men" 1 op de 3 keer een duidelijk verschil hoort, wanneer alle drie de keren exact gelijk zijn. Dat laatste effect is volgens mij de boosdoener, de reden, waardoor sommige mensen verschillen horen tussen stroomkabels, plakkertjes op de muur, etc. Velen hear zeggen: ik hoor dat dus het is zo. Daar zit natuurlijk wel wat in, maar volgens mij doet men zichzelf te kort door het placebo effect uit te bouwen i.p.v. het echte medicijn te nemen.

Tja, zo zie je maar weer, een zelfbouwer die het trucje kent kan het beter dan de originele ontwerper die zo zijn eigen filosofie erop na hield. Maar de eerlijkheid gebiedt me ook te zeggen dat het tegenwoordig simpeler is om goede speakers te maken omdat goede meetapparatuur en simulatieprogramma's zo gemakkelijk te verkrijgen zijn.

Volgens mij de eerste versie. Er zat zo'n grote doos bij met een testplaat erin. Ik heb de grote beschermkap voor de naald er ook nog afgesloopt en daar verbeterde de weergave mee. Maar ik vond 'm eerlijk gezegd wat tegenvallen voor zo'n top-element. Klonk ook niet slecht, maar de Signet bijvoorbeeld, is beter. Zo zag hij eruit:

Veeel platen draaien, zoals Ruud al zegt, maar ook wel eens een "foutje" maken zoals Carl en ook vrienden (met/zonder kleine kinderen) op bezoek krijgen. Je kunt het ze 100 keer uitleggen maar men snapt niet dat een pu-naald zo gemakkelijk stukgaat.