spido

Beste Ravon, Nee, ik schreef (tot zelfs eigen vervelens aan toe!) dat er in het geval van staande golven aan de wanden maximale drukverschillen (dus: knopen) zijn. Ook schreef ik, dat de wijzer van mijn geluidsdrukmeter op die plaatsen en bij die frequentie vrijwel geen uitslag liet zien. Naar aanleiding van jouw reactie en die van de geachte heer Martijn - wiens deskundigheid ik hoog schat en wiens schrijfstijl ik zeer waardeer! - heb ik mij afgevraagd wat daarvan de oorzaak zou kunnen zijn. Welnu, wellicht heb ik die gevonden: graag je reactie daarop. Bij mijn geluidsdrukmetingen heb ik, voor gemakkelijk aflezen, de "Response Selector" van mijn "Sound Level Meter" vermoedelijk in de stand "Slow" laten staan, terwijl ik mogelijk voor deze toepassing beter de "Fast" instelling had kunnen gebruiken. In de gebruiksaanwijzing lees ik hierover ondermeer: De microfoon van de Sound Level Meter is een omnidirectionele electret condenser. Volgens de gebruiksaanwijzing is hij bedoeld voor het meten van "sound intensity", maar er wordt ook gesproken van "sound level(s)" en "noise". Er is in de gebruiksaanwijzing geen sprake van "sound pressure", maar ik twijfel er niet aan dat het electreetje een drukontvanger is. Waarom de meter in de buik wèl "sound level" registreerde en in de knoop niét, blijft een raadsel voor me. Maar jij bent zo knap, Ravon, en jij weet zo veel... dat kun jij me vast wel verklaren! Wanneer jij dat allemaal inderdaad graag een keer zelf wilt zien, ben ik bereid een goede vriend van me naar jouw huis te sturen met een compressietank gevuld met 150 m3 styroporkorrels. Dat zal wel genoeg zijn om de doorgesneden doorzonwoonkamer waar jij ongetwijfeld in woont luchtig te vullen. We kunnen dan het Kundt experiment op realistisch formaat uitvoeren en zien wat er niet te horen valt. (Je hebt er geen bezwaar tegen als er pers bij komt?)

Beste Ravon, Je vergist je nog steeds: buiken* van staande golven bevinden zich nooit bij de wand/muur, en dus ook niet bij de combinatie van vier muren/wanden (de hoeken, dus). Staande golven, de grondtoon en zesboventonen A standing wave (black) depicted as the sum of two propagating waves traveling in opposite directions (red and blue). * Een "buik" is een plek waar de luchtbeweging maximaal is, en de drukverschillen minimaal. (Zucht...) http://en.wikipedia.org/wiki/Standing_wave "Nodes" (Eng.) zijn "knopen" (Ned.) Zie http://translate.google.nl/translate_t?gs_rn=31&gs_ri=psy-ab&tok=BMs1L85cKOc47wiwvfSV7A&cp=8&gs_id=w&xhr=t&bav=on.2,or.r_cp.r_qf.&bvm=bv.56146854,d.d2k&biw=1346&bih=1217&dpr=1&q=nodes&um=1&ie=UTF-8&sl=en&tl=nl&sa=X&ei=R259UtfiAsrQ0QXmiYHQBA&sqi=2&ved=0CC0QrgYwAA

Beste Martijn, Dit meende ik ook - vanuit de theorie. Maar praktische proefnemingen toonden aan dat het helemaal niet waar is. Je verhaal is trouwens een sofisme: hoe zou je een luidspreker in een drukminimum (een buik, bedoel je?) kunnen plaatsen, zodat hij niet aan de staande golf koppelt, die hij dan niet produceert? De praktijk leert: als de betreffende frequentie en de benodigde amplitude er zijn, dan is de staande golf er óók. Jammer, maar helaas.

Opvallend toch, dat veel mensen die het over "eerlijk laag" hebben eigenlijk "géén laag" bedoelen... Overigens lijkt de meting door Rivasono mij prima, al zou ik liever ook nog een decay-spectrum hebben gezien. Want het uitsterf-patroon van de klanken is de akoestische handtekening van de luisterruimte. Verder wil ik een vermaning uitspreken over al degenen die wensen te dempen: Wéét wat gij wenst te dempen! Steenwol, glaswol, schuimstof, gaatjessteen, vezelplaat, zachtboard enz., enz. dempt wel hogere frequenties, maar vrijwel geen lage. Als je selectief (dus qua toonhoogte en sterkte) bepaalde lage frequenties (staande golven?) wilt dempen, zul je iets met Helmholtz-resonatoren (de meest effectieve bass traps*) moeten doen, of je toevlucht nemen tot analoge ("graphic equalizer") of digitale ("DSP") equalisatie. * http://en.wikipedia.org/wiki/Helmholtz_resonator Zie ook: http://en.wikipedia.org/wiki/Bass_trap

Ja, ik wéét beter! Voor die grote golflengten ìs een basluidspreker (membraan/conus, eventueel inclusief reflexopening, TL-opening, maakt niet uit) in z'n geheel één puntbron, want alle energie wordt bolvormig (naar alle kanten even sterk) afgestraald en de golflengte is dusdanig groot dat die de gehele luidspreker en zijn omgeving omvat.

Ja, ja, àlle knopen van àlle staande golven (primaire en de veelvouden) vallen alleen maar samen aan de wanden en verder nergens. De beste plaats voor een basluidspreker is dus in een secuur uitgezaagde opening in de spouwmuur. Ted Jordan zou dat toejuichen. Als je de Schroederfrequentie als scheidingsfrequentie (of overnamefrequentie) zou willen gebruiken, mag je wel een brickwall-achtig filter toepassen voor je subs, want anders krijg je geheid vervelende looptijdverschillen.

Voor wat 't waard is... Spido kocht vandaag wat LED lampjes bij de Action. Die waren erg goedkoop, vond hij. Het waren type LSC LED GU10 240V. (Let op de verpakking: er zijn 12 Volts broertjes die er precies op lijken!) 300 lumen, warm white (3000 K) en slechts 4,5 W. Hij kocht ze voor z'n paludarium. Want Spido houdt niet alleen van muziek, maar ook van beessies die kruipen, sluipen en zwemmen. Amfibieën, schildpadden, dat soort spul. Eerst zat er zo'n ouderwetse TL-balk in... zo ongezellig. Daarna kwam er een armatuurtje met halogeenlampjes... maar dat werd te warm, zodat de ramen besloegen aan de binnenkant. Dus: LED maar eens proberen. Het gevonden type paste in de fittinkjes: daar had Spido wel op gelet toen hij ze kocht. Het licht moest natuurlijk wel prettig zijn, qua kleurtemperatuur. Nou, het licht is ongeveer gelijk aan dat van de 50 W warmwitte halogeentjes die er eerst in zaten Voorlopig is Spido erg tevreden met het resultaat. En de beessies ook, zo te zien.

Moet Windows niet in de "Vintage" rubriek?

Beste Jongensdroom, Misschien hoor jij wel van alles daar in de hoek, maar géén staande golven. Want die hebben daar een eindknoop, dus staat de lucht er zo goed als stil. Wat jij daar hoort, zijn dan hogere frequenties. En wellicht voel je daarbij druk op je borstkast en middenrif. Oren zijn niet geschikt als meetinstrument!

Beste Ravon, Voor de grote golflengten die hier van belang zijn, is èlke basluidspreker een puntbron: gesloten, reflex, TL, maakt niet uit. En allemaal hebben ze een bolvormige spreiding, waarvan (bij die grote golflengten!) de initiële "buik" de hele luidspreker ruim binnen een halve periode volledig omspoelt. Als een basluidspreker bij een muur of in een hoek van twee muren is geplaatst bij het produceren van een staande golffrequentie, zal dicht bij de luidspreker een buik optreden die met de sound level meter "near field" kan worden geregistreerd. Dit doet echter geen afbreuk aan de grote, al-omvattende staande golf die tussen de twee tegenoverstaande muren wordt opgewekt: die "omspoelt" op zijn beurt de luidspreker met diens dappere "near field" buikje. Het maakt niets uit waar die basluidspreker staat: als hij de betreffende frequentie produceert, dan ìs de staande golf er. Met de knopen en buiken precies op de juiste plaatsen volgens het boekje. Verplaatsing van de basluidspreker over de lengte van de staande golf heeft geen enkele invloed op die golf: hier staat hij, hij kàn niet anders...

Beste Martijn, Zoals ik eerder meldde, heb ik experimenten met o.m. primaire staande golven (f = 1/2 λ) uitgevoerd tussen twee stenen muren in een overigens reflectieloze ruimte ("open raam"). Tijdens het weergeven van de staande golf werd de geluidsbron (luidspreker) in etappes steeds verder van één van de reflecterende muren geplaatst, totdat hij tenslotte midden in de buik van de staande golf stond. Midden tussen de beide muren in, dus. Ik verwachtte dat verplaatsing van de luidspreker - die immers in zijn directe omgeving een "buik" produceert - van invloed zou zijn op de amplitude (de Q, zeg maar) van de staande golf. Maar dat bleek niet het geval te zijn: de amplitude van de geluidsbron bleek de enige factor van belang. In woonkamers liggen de zaken vermoedelijk niet veel anders. Wanneer de betreffende frequentie er is, dan is de betreffende staande golf er ook. Het maakt daarbij niet uit waar de geluidsbron staat of de geluidsbronnen staan. ​De verliesfactor is daar echter wel van belang voor de staande-golfverhouding (SGV, Eng.: SWR, standing wave ratio). En helaas is het energieverlies door demping en doorlating ("lekken") van de energie in moderne woningen (betonnen casco, dubbel glas, schoenendoosmodel) vrij gering. Dat staande golven een probleem vormen, is dus vooral te wijten aan de vorm en bouwaard van de luisterruimtes en vrijwel niet aan de kwaliteit van de luidsprekers of de plaatsing daarvan. Het plaatsen van de luidsprekers op enige afstand van de wanden kan snelle reflecties van hogere frequenties tegengaan, maar kan niet staande golven voorkomen of verminderen. Wie in een dergelijke akoestiek staande golven wil uitbannen, zal de betreffende frequenties moeten uitbannen c.q. in sterkte verminderen. En wellicht ook nog de bijna-staande golven (langzaam lopende golven), met frequenties in de buurt van de staande golffrequenties. Wie high fidelity nastreeft, zou dit niet wensen, dunk me.

Beste Vintage, Als de dempingsfactor een rol speelt (doordat die te klein zou zijn, met name), zou dat dan hoorbaar worden in "warmte"? Dat zou dan moeten betekenen, dat er hogere frequenties worden toegevoegd, nietwaar? In de vorm van ouderwetse "frequentieverdubbeling" of zo. (Opslingering van tweede of nog hogere even harmonischen.) Maar een te geringe demping zou m.i. vermoedelijk eerder tot uiting kunnen komen in gebrek aan precisie, accuratesse van de bas. Het snel starten en stoppen, zeg maar. Rise time, overshoot & damping. (Deze drie. Maar de mééste van hen is de demping..!) Jouw VdV buizenamp heeft een nog wat lagere dempingsfactor, nietwaar? Klinkt zijn bas dan nòg "warmer"?

Eigenlijk ben jij wel een overspelig type, hè? Vintage?

Ja, maar geef vooral de kinderen aandacht. Als ze van jou houden, en jou respecteren, zullen ze wellicht uit zichzelf ook gaan waarderen wat jij belangrijk vindt: goede muziek, goede weergave, een goede gedachtenwisseling daarover, bijvoorbeeld. High Fidelity is overigens in de loop der jaren zwaar gedevalueerd. Dat is vooral op forums goed te merken. Eerst was het nog een beschaafde hobby van beschaafde mensen: goede weergave van goede muziek. Maar tegenwoordig..?

Beste Kappa7, Wist die vorige eigenaar dat het element na de "retip" niet meer goed functioneerde? Zo ja, heeft hij dan geen bezwaar gemaakt bij de retipper? Heeft de vorige eigenaar bij de verkoop gezegd dat het element helemaal in orde was?

Deze opmerking van Wol komt overeen met een eerdere verzuchting van Vintage. En hij behelst een kern van waarheid: Naarmate men betere luidsprekers heeft, zal men minder behoefte hebben aan DSP (of een andere vorm van correctie). Hetzelfde geldt natuurlijk voor akoestiek: Naarmate men een betere akoestiek heeft, zal men minder behoefte hebben aan DSP (of een andere vorm van correctie). En wanneer men goede luidsprekers combineert met een goede akoestiek, zal de behoefte aan DSP vanzelfsprekend minimaal zijn. Bij de indrukwekkende DSP demonstratie die ik bij Bruno Putzeys onderging, werden goede luidsprekers gebruikt. En de akoestiek was ook prima. Je vraagt je dan af: hoe zou zulk spul zich houden in de fietsenkelderakoestiek van de gemiddelde Nederlandse doorzonwoning? Je wéét 't niet, je wéét 't niet... In 1968 verschenen de Philips MFB (Motional FeedBack) luidsprekers. Het uitslingeringsgedrag van de basconussen werd gemeten door een versnellingsopnemertje op de conus. Het signaal van het opnemertje werd door het actieve systeem vergeleken met het uitgangssignaal van de wooferversterker, waarna al dan niet een correctiesignaal werd gegenereerd. Heel slim idee, van H.H. Technici. Er zijn nu nog steeds MFB freaks, die van niets anders willen horen. ( http://www.mfbfreaks.nl ) Spido vond het allemaal veel te ingewikkeld. "Een goede luidspreker heeft zulke flauwekul niet nodig," zei hij. Bovendien klonk het systeem helemaal niet overuigend: de MFB luidsprekertjes konden het originele signaal al niet goed weergeven... maar de correcties evenmin! Een zwak punt van MFB was dat wel het mechanische uitslingeringsgedrag van de woofer werd gemeten, maar niet het akoestisch product (het geluid) van de luidspreker. In dat akoestisch product spelen nog veel meer aspecten mee, zoals interferenties van de basluidspreker met de andere luidsprekerunits in het systeem (looptijdverschillen, fasefouten/-tegenstellingen) en bijvoorbeeld het kastgeluid (paneeltrillingen). Om zoiets wèl mogelijk te maken, zou men op enige afstand van elke luidspreker een meetmicrofoon kunnen plaatsen, die constant opnames maakt van het afgegeven geluid, om dit op MFB-achtige wijze terug te voeren teneinde het te laten controleren en corrigeren. Elke luidspreker maakt in zijn directe omgeving voor alle frequenties die hij weergeeft een "buik" (maximale luchtbeweging), zodat zgn. near-field opnames kunnen worden gemaakt. (Alleen bij de luidsprekers van Ravon en Plaatjesdraaier zal dat wel anders zijn... ) Maar hier dringt zich meteen een probleem op: het akoestisch product van de luidspreker zou moeten worden gemeten op de akoestische as (luister-as), en op deze as is de faseverhouding van de units in het luidsprekersysteem afhankelijk van de afstand / looptijd. Het zou natuurlijk ideaal zijn als die meetmicrofoon zou meeluisteren vlak bij de luisterplaats... als de lucht tussen luidspreker(s) en oor (oren) niet zo'n traag transmissiemedium was, zodat correctie van alle snelle geluiden sowieso te laat zou komen! In de jaren '70 van de vorige eeuw ontdekte men hoe het kwam dat twee luidsprekers met nagenoeg dezelfde frequentiekarakteristiek met muziekmateriaal toch heel verschillend konden klinken. Meestal was de belangrijkste oorzaak: vertraagde resonanties. Na-ijlingen. Bij het meten van een sinussweep kwam dat niet uit de verf. Roze ruis met spectrum analyse bracht al veel meer aan het licht. En nog veel meer werd duidelijk bij ruisbursts in combinatie met FFT en het uitzetten van het luidsprekergedrag in plakjes tijd (waterval-diagrammen / cumulatieve decay spectrums). In de digitale luidsprekers (DSS 940) die Philips tegen het midden van de jaren negentig op de markt bracht, hield de DSP-techniek zich ook alleen bezig met wat je "binnenlandse zaken" zou kunnen noemen: fase- en andere overnamefouten, kastresonanties e.d. Al een sprong voorwaarts, deze techniek, maar in feite werd er geen correctie uitgevoerd op de akoestische prestatie zelf. Op het geluid in de luisterruimte, dus. http://www.opusklassiek.nl/audio/audio-aw/philipsdss940.htm Bovendien, alweer: bij goede luidsprekers - in zeer stijve, resonantie-arme behuizingen en met minimum fase wisselfilters - in een goede akoestiek - zonder flutter-echo's, gedreun en gekreun - is dat allemaal niet nodig. De huidige DSP-technologie maakt, voor zover ik weet, gebruik van roze ruis en spectrum analyse van de ruimte-akoestiek om de instelling van het actieve luidsprekersysteem te bepalen. Dat lijkt me, als goede luidsprekers en een goede akoestiek nog niet voldoende zouden zijn, geen slecht uitgangspunt. Eigenlijk wijkt dit ook niet essentieel af van de manier waarop men met conventionele equalizers probeerde de nadelige invloeden van de akoestiek te verminderen. Maar eigenlijk zou ook het akoestisch gedrag van de ruimte in het tijdsdomein een rol moeten spelen. Het uitsterf-patroon van de ruis in de betreffende ruimte, dus. Want net als bij luidsprekers, kan een moment-opname bedrieglijk zijn. Na-ijling, vertraagde resonanties, kunnen ook hier alles bepalend (d.i. alles bedervend) zijn.

Beste Hans, Nee, roze ruis die recht is, is witte ruis! http://en.wikipedia.org/wiki/White_noise

Ja, maar dan moet je niet vragen door wié..!

Amsterdam: 805.166 inwoners Londen: 7.556.900 inwoners Parijs: 2.257.981 inwoners Amsterdammer, zeker?

Beste Hans, Of je horens krijgt... hangt dat niet van je vrouw af? (En wellicht ook van je beste vriend?)

Beste Plaatjesdraaier, Aangenomen wordt dat 1 dB het minimale verschil is dat "we" kunnen waarnemen. Maar de één kan beter luisteren dan de ander. Bovendien is de gevoeligheid van het gehoor (voor luidheid èn voor vervorming) afhankelijk van het frequentiegebied. (Het gehoor is het meest gevoelig voor frequenties in het vocale bereik.) Met witte ruis is het gevaar groot dat je de tweeters opblaast: net zoals bij blokgolven, dus. Spectrum of a pink noise approximation on a log-log plot. Power density falls off at 10 dB/decade of frequency. http://en.wikipedia.org/wiki/Pink_noise Vanzelfsprekend kan de rekenaar in je meettuigje deze afvallende karakteristiek weer rechttrekken.

Beste - eh - Guest_tubejack_*, Nou, vertel eens: wat vond je dochter er van? En jij zelf? Zijn die overmaatse uitgangselco's nog overbrugd of heb je de zaak teruggetweakt?

De meningen over Rega armen zijn sterk verdeeld. Kennelijk zelfs innerlijk verdeeld!

Misschien vinden sommigen het helemaal niet belangrijk... Misschien zeggen ze wel: "Wat kan mij 't nou schelen wat er onder de motorkap zit, als 't maar wèrkt!" Maar ik moet toch zeggen dat zo'n chaotische opbouw, zoals bij die Scott aan de rechterzijde zichtbaar is, mij toch wat amateuristisch aandoet. Vergelijk dat eens met de wel doordachte, overzichtelijke (en service-vriendelijke!) opbouw van bijvoorbeeld de Quad II of de Leak 15: Quad II (tijdens renovatie, met behoud van oorspronkelijke set-up) Leak type 15 http://www.keith-snook.info/quad-ii-mods-concordant.html http://1pekingroad.com/zaspx/replies.aspx?PageNo=2&topicsno=4&subjectno=1390&uppersubjectno=1390&sortby=updatedate&orderby=asc

Beste Vintage, Onderwerpen als "staande golven", "interferenties", "reflecties", "resonanties", "na-ijling", "looptijdverschillen", "fasefouten", "lineariteit" en dergelijke beschouw ik als essentiële aandachtspunten voor een audiofiele dag. Audiofiele dagen zijn niet zo leuk, omdat er altijd iets mis is. Mis móet zijn, zelfs. Anders is het niet audiofiel. En je let vooral of uitsluitend op wat er dan wel min of meer verkeerd is. Wanneer je de fout niet wenst te leggen bij je apparatuur, of je akoestiek, dan kun je altijd nog de schuld geven aan de opname. Die is dan niet "audiofiel". Lijnrecht tegenover "audiofiele dagen" staan "muzikale dagen". Maar die houd ik lekker voor mezelf... Overigens verwijs ik voor het onderwerp "staande golven" verder naar Wikipedia: goede informatie en voor iedereen beschikbaar.