spido

Als het gaat om de klankkleur van muziekinstrumenten, wordt algemeen gesteld dat de rijkdom (hoeveelheid, onderlinge sterkteverhoudingen) van boventonen hierbij essentieel is. Maar er is méér. De klank van een toon, voortgebracht door een muziekinstrument, verandert gedurende de diverse fasen van zijn bestaan van samenstelling. Vaak begint een toon met toonloze turbulentie (orgel) of een soort explosie (piano), en treedt pas daarna toonvorming op. En bij het uitklinken van de toon kan bijvoorbeeld een pulserend effect optreden, waarbij de toon steeds van sterkte en samenstelling verandert. Het moge duidelijk zijn, dat een goed audiosysteem - en dan met name de luidsprekers - zulke effecten onverbloemd moet weergeven. Het valt me op, dat men hier, ondanks al mijn goede vermaningen, nog altijd van mening lijkt te zijn dat kleuring vooral (of uitsluitend) een kwestie is van frequentiekarakteristiek. (Zie wat Threshold in # 3 schrijft over zijn element.) Maar de kleuringen die m.n. luidsprekers veroorzaken, zijn niet alleen dáár aan te wijten. Het zijn veelal mechanische resonanties, zoals paneeltrillingen, die na-ijlen (vertraagde resonanties / delayed resonances) die zichtbaar kunnen worden gemaakt in watervaldiagrammen (cumulatieve decay spectrums).

Omdat de bijdragen van anderen daar geen aanleiding toe geven*, reageer ik maar even op mijn eigen stukje. Wat ook ongetwijfeld een grote rol speelt, is het feit dat de meeste kleine luidsprekers tweewegsystemen zijn. Het onmiskenbare voordeel is het ontbreken van een cross-over netwerk in het vocale gebied, waardoor faseverschillen tussen de beide overnemende units worden voorkomen. Maar een nadeel is, dat er veel hogere frequenties de baskast worden ingekieperd, die - zelfs bij goede demping - de panelen van de kast op hun eigenresonanties aanspreken. Hiermee verschuift het timbre van het geheel in hogere richting, zoals ook bij relatief kleinere instrumenten. Bij grote drie- of vierwegsystemen wordt de basluidspreker gewoonlijk laag afgefilterd, zodat de panelen veel minder op hun eigenresonanties worden aangestoten. De middentoner(s) is/zijn immers gewoonlijk in een gedempte sub-behuizing ondergebracht, zodat hun achterwaartse output sterk verzwakt de panelen bereikt. * Hebben wij niet al dikwijls behandeld dat kwaliteit van audio-apparatuur niets met smaak te maken mag hebben? Dat luidsprekers allesvreters dienen te zijn, geschikt voor àlle soorten spraak en muziek? Dat het helaas zo is dat velen die zich audiofiel noemen juist slechte luidsprekers beminnen vanwege hun fouten? Hun overdrijvingen en hun tekortkomingen?

Een aantal factoren, waarvan de lagere eigenresonantie van een grotere basluidspreker in een grotere behuizing en het meer lineaire gedrag van de grotere luchtmassa in de grotere kast de belangrijkste zijn.

Marianne Weber... is dat een soort klok?

Het verschil in toonbereik (het -3dB punt) van een compacte luidspreker en een grote (vloerstaande) luidspreker is soms betrekkelijk gering. Toch klinkt de grote concertvleugel, de grote trom, de contrabas e.d. inderdaad "kleiner" uit kleinere luidsprekers: net alsof er een kleiner instrument in het spel is. Ik moge herinneren aan een zeer gerespecteerde deelnemer aan dit forum, die er zeker van was een inzet van een cello te hebben gehoord uit zijn kleine luidsprekers, terwijl het toch echt een contrabas was. ("Send in the Clowns", Carnegie Hall Concert, Cleo Laine.)

Gôh... die CD klinkt hier best wel goed! En helemaal niet als een klok...

Beste Jitze, Descartes heeft ons juist voorgehouden te blijven dènken, want dat is de essentie van ons zijn. ("Cogito ergo sum.") Verder heeft hij - onder véél meer andere waardevolle dingen - ons geleerd dat de ware kennis de intuïtieve kennis is, omdat daarin alle intelligentie en intellect (denk- en oplossingsvermogen, kennis en inzicht, eigen ervaring en die van anderen) samenkomt. Waarschijnlijk verwar je Descartes met Leibniz. Maar dan heb je die óók niet goed begrepen.

Beste Hans, Ad A. Kijk, en daar gaat het nou net om bij high fidelity. De puntjes op de i. Of op de a, in dit geval. Ad B. Nee, ze hoeven niet lijfelijk aanwezig te zijn. Liever niet, zelfs! Maar hun geluid wil ik wèl: in volle omvang en kracht. Van hoog tot laag, en van hard tot zacht. En ik kom een heel eind daarbij in de buurt, hoor, als mevrouw Spido van huis is...

Beste Jongensdroom, Als Wapenveld durft, komt het naar Appelscha. Met Blumenhofers, met versterkers als men wil, met CD- en/of platenspelers desgewenst. En met goede opnamen die men door-en-door kent. Dan kan men direct, dus A-B, vergelijken. Maar KF gaat echt niet op z'n ouwe dag met honderden kilo's speksteen sjouwen om jou / jullie een pleziertje te doen. (Het interesseert hem overigens geen hol of hij luidsprekers verkoopt of niet: voor het geld hoeft hij dat niet te doen.)

In die vergelijking zou Spido gaan voor Märklin. Met de puntjes op de a, dus. Maar de vergelijking bevalt hem niet. Hij kiest voor de illusie van de èchte trein: met de volle omvang, en de hele dynamiek. En ja, daar moet je wèl de ruimte voor hebben.

Ach, sommige mensen prefereren een klein Fiatje boven een royale BMW*. Er zijn er, die liever in een stadsflatje wonen dan in een landhuis. Onze Lieve Heer heeft veel rare kostgangers. Ben jij daar één van? Overigens denk ik dat Wapenveld gewoon niet dùrft. * Zie topic "Hoe Luister Je, Waar Let Je Op, Wanneer Vind Je Iets Mooi?", #30.

Beste Jongensdroom, Zoals je inmiddels al lang weet, ga ik niet naar Wapenveld. Wapenveld mag wel naar mij toe komen, wanneer het mij schikt. Overigens doet een goed (d.i. minimum fase) eerste orde filter geen afbreuk aan het geluid. (Tenzij je dat filter vlak voor een hogetonenluidspreker monteert... maar je moet wel een héél rare zijn om op zo'n idee te komen!)

Beste Goodtube, Elke luidspreker is een compromis... totdat je in de regionen van de "no compromise" speakers terechtkomt. Daarmee bedoel ik de topklasse van luidsprekers waarin voor elk deel van het audiobereik ultieme gespecialiseerde driver(s) wordt/worden ingezet, er op geen enkele wijze wordt bespaard op gewicht, formaat of kwaliteit van materialen en componenten, en de prestaties niet mogen lijden onder de esthetiek (zeg maar: de WAF). Bij jouw luidsprekers is getracht een optimale functionaliteit te bereiken in een compact formaat, tegen redelijke kostprijs en met een vormgeving die acceptabel is voor liefhebbende (on)echtgenotes. Uitbreiding van jouw systeem met subwoofers zou de huidige luidsprekers in de laagste twee octaven kunnen ontlasten - als daar een een high-pass filter voor wordt gezet - wat de verwerking van het middengebied zou verbeteren. Immers, de conussen hoeven dan, tijdens het weergeven van middentonen, niet meer de grotere uitslagen maken die voor de lagere frequenties vereist zijn. Hiermee wordt dan Doppler vervorming verminderd en ook de (in jouw geval: geringe) vervorming die veroorzaakt wordt door onregelmatige (d.i. niet-concentrische) conus break-up. Maar je zult daarmee toch niet hetzelfde resultaat bereiken als bijvoorbeeld bij de vierweg Perfect Performer "SoundStone 30", met zijn 30 cm kevlar woofer, 13,5 cm kevlar laagmiddentoner, 5 cm titanium dome en ribbontweeter.

Waarbij alle reflecties (en publieksgeluiden) die we in de zaal duidelijk van opzij of van achteren horen komen, nu allemaal van voren op je af komen. Tweekanaals stereo is toch wel behelpen, hoor. Maar meestal lukt dat in bevredigende mate. (Vooral omdat de akoestiek in je kamer toch altijd nog nèt "dat beetje extra" levert...)

ja, bèn je nou een Rotterdammer of niét??

Beste Jongensdroom, Je zou eens moeten weten hoe pijlsnel ik soms besluit NIET te reageren...

Je bedoelt de weerkaatsing van hogere frequenties vanaf de achtermuur dwars door het membraan heen? Vertraagd, in fase of in tegenfase, al naar gelang de frequentie / golflengte? "Holografisch"? Zeg maar: "vertroebeld".

Ja, vertel òns wat..!

Liever een open en eerlijke virtueel-fantasiefiguur dan een negatief-bevooroordeelde azijnzeikerd!

Ja!! (Good riddance to bad rubbish!!)

Prima begin! (Hoe meer demping achter de electrostaten, hoe beter.)

Wat kost een recensie? Het kàn je vrij veel kosten: je vertrouwen in de mensheid, bijvoorbeeld. Of je vertrouwen in degenen van wie je dàcht dat het je audio-bondgenoten waren. Dat zij, net zoals jij, er in de eerste plaats op uit waren de best mogelijke kwaliteit te leveren voor een redelijke prijs. Dat zij, net zoals jij, gèld verdienen met deze hobby alleen maar een aardige bijkomstigheid vonden. De commerciële hifi-wereld is echter een slangenkuil. Een recensent kàn zich daar handhaven. Maar dan moet hij zelf ook een slang zijn.

Beste Arden, Als ik goed ben ingelicht, heeft Klaas Feenstra onlangs met plezier geluisterd naar een paar Blumenhofer luidsprekers in de woonkamer van (of bij) Audio21 in Wapenveld. (Zijn speciaal verzoek: "Mama Look a BooBoo!", Harry Belafonte, 1959 Carnegie Hall Concert, vinyl.) En daar was jij zelf ook bij, toch? Klaas zou zo'n ontmoeting Blumhofer meets Perfect Performer ongetwijfeld heel leuk vinden. Hij heeft er in zijn verbouwde boerderij in Appelscha genoeg ruimte voor en kan zelfs plek inruimen voor een flink aantal forummers / recensenten!

Beste Jongensdroom, Over de "verdeling binnen het octaaf" kun je nog van mening verschillen: een piano kan nu eenmaal niet zo klankverglijden (glissando) als een viool of een trombone, bijvoorbeeld. Of een èchte stem. De halve tonen zijn muzikaal gezien altijd iets te laag, of iets te hoog. Maar met het principe van de "gelijkzwevende stemming" is wel een bruikbaar compromis bereikt. Nee, ik bedoelde de absolute stemming: de centrale a' met een grondfrequentie van 440 Hz. Als een piano pakweg een halve toon te laag is gestemd - wat maar al te vaak het geval is - heeft een pianist die gezegend is met een absoluut gehoor constant het gevoel dat hij de verkeerde toetsen aanslaat.