Jump to content

suggesties gevraagd


Kraus vonBentinck
 Share

Recommended Posts

Singer/Songwriter Componist/Virtuoos

 

Het heeft natuurlijk iets wanneer een artiest eigen werk uitvoert en in veel gevallen is het zo dat zelden een andere uitvoerende het er beter af brengt dan de originele schepper van het werk. (voor de literatuur gaat dat overigens niet op: schrijver leest voor uit eigen werk, dat kan een ander vaak beter). Ik noem als voorbeeld The Beatles die zonder meer de beste uitvoerders waren van hun eigen werk. Vaak geïmiteerd, zelden geëvenaard (Joe Cocker als uitzondering die de regel bevestigt.) J. J. Cale, Bob Dylan, The Stones allemaal bevestigingen van de regel.

In de klassieke muziek bestaat de vergelijkbare combinatie van componist/uitvoerder natuurlijk ook al is het helaas onmogelijk Mozart of Beethoven aan het werk te horen.

Zowel Mozart als Beethoven waren beroemd als (piano)virtuoos en componeerden (ook) voor eigen gebruik en natuurlijk met de bedoeling hun talenten als componist maar ook als virtuoos zo goed mogelijk voor het voetlicht te brengen. Dat was lucratief vanwege de kaartverkoop of zelfs abonnementen maar het trok ook (welgestelde) leerlingen aan en hielp natuurlijk om bij het publiek bekend te worden of te blijven.

Behalve Mozart en Beethoven waren er natuurlijk nog wel meer van die singer/songwriters. Paganini werd schatrijk van zijn concerten en was ook een verdienstelijk componist. (Naast enkele concerten nogal wat muziek voor viool en gitaar, zijn grote liefhebberij) Zijn vioolconcert No 1 is een mooi voorbeeld van wat ik bedoel, volop orkestwerk maar toch slechts als toneel voor de solist. Na de introductie door het orkest gaat het doek pas echt open en komt het hoofdgerecht knallend binnen. Menig toehoorder verliet indertijd de zaal in de vaste overtuiging de duivel himself aan het werk te hebben gezien als verklaring voor de nooit eerder gehoorde fratsen op een viool.

De pianoconcerten van Mozart uit zijn tijd in Wenen zijn veel subtieler maar bieden naast veel ruimte voor muzikaliteit ook ruim de gelegenheid tot het uithalen van ‘onmogelijke’ capriolen op de toetsen. Mozart zelf was uitermate trots op zijn beheersing van de piano en liet zich daar ook graag op voorstaan. Hij was ook een begaafd violist maar de piano, dat was zijn forte. Voor zover ik weet heeft Mozart nimmer als vioolsolist opgetreden.

Voor de ‘virtuoos’ bestond in de 18e en 19e eeuw grote publieke belangstelling en voor de artiest dus een zeer aantrekkelijke bron van inkomsten. De muziekgeschiedenis staat bol van rijke zangers, zangeressen en violisten. Maar in de meeste gevallen brachten zij geen eigen werk maar waren zij ‘slechts’ uitvoerders.

 

Onlangs raakte ik weer eens in de ban van Beethoven’s pianoconcert nr 1 (eigenlijk 2, maar goed). In deel 1 (Allegro con Brio) en 2 (Largo) alle ruimte voor muzikaliteit en interpretatie maar in deel 3 (Rondo) komt het vuurwerk dat nog in de oren naklonk als het publiek weer huiswaarts keerde.

Van die muziek geniet ik. Dat pianoconcert heb ik hier thuis in 5 uitvoeringen op de plank liggen van Brendel, Barenboim, Blumenthal, Bishop en Argerich en ik draai vaak alle 5 uitvoeringen achter elkaar zonder er genoeg van te krijgen. Argerich komt voor mij het dichtst bij wat ik mij voorstel als een avondje bij Beethoven zelf in de zaal. Spektakel! (Er staat een hele mooie registratie van haar optreden met dit concert op YouTube, Aix-en-Provence 2014, Chamber Orchestra of Europe o.l.v. Emmanuel Krivine; het rondo begint op 26 minuten).

 

Waarom dit lange verhaal?

Ik ben op zoek naar werk van andere componist/virtuozen en dan vooral de spektakel delen waar de componist de virtuoos alle ruimte geeft. Behalve Mozart, Beethoven en Paganini schieten mij direct niet zo veel namen te binnen. Chopin is een voorbeeld van iemand die veel concerten gaf maar Mahler bijvoorbeeld weer niet. Hij dirigeerde wel eens eigen werk maar zat volgens mij nimmer zelf in het orkest, laat staan een optreden als solist. De familie Strauss ging volgens mij graag de straat op met de drumband maar trad niet op als virtuoos.

Wie heeft er suggesties voor mij?

Link to comment
Share on other sites

Ik zou het verder ook niet weten. Wel componisten die dirigeren, maar dat vroeg je niet. Het is ook wel vreemd, dat de meeste klassieke muziek componisten geen solo virtuozen zijn. Paganini vind ik trouwens geen top componist. Schreef zijn werk wel echt voor violisten. Beethoven en Mozart schreven zeker niet voor instrumenten die zij goed beheersten. Hun werk is veel breder. Misschien toch een ander vak. Ik ga er nog eens over nadenken en als ik wat weet meld ik me hier.

Link to comment
Share on other sites

Van Britten heb ik geloof ik nog meer. Die heeft heel wat zelf gespeeld, ook samen met Peter Pears en Rostropowitsj. Die opnames klinken wel een beetje bejaard, maar ze zijn er.

Link to comment
Share on other sites

bedankt heren,

kon ook haast niet anders en er zijn toch inderdaad best wat namen, Bernstein, Poulenc, Messiaen, Bach, Bartok en nogal wat mindere goden. Ik vind het toch wat 'extra' hebben als de componist eigen werk speelt.

Stuitte bij toeval op dit stukje van Jan de Kruyff, misschien wat al te populair geschreven maar vooruit

https://musicalifeiten.nl/componisten-portretten/p/paganini.html

Link to comment
Share on other sites

Het is overigens best een aardig onderwerp, die virtuositeit en de publieke belangstelling ervoor. Het is een beetje verlengstuk van de Renaissance geworden. In de schilderkunst deed het zich naar ik nu meen voor het het eerst voor in de moderne geschiedenis (de Grieken hadden al enigszins dezelfde voorkeuren en waardering voor talent en uitblinken), maar in de muziek kwam het later ook naar voren en misschien berust de huidige bewondering voor "meesterkoks" (je wordt doodgegooid met kookprogramma's en de topfiguren worden schathemeltjerijk) wel op dezelfde menselijke trekjes. ( De uitvinding van het perspectief en het componeren van een maaltijd - voor- hoofd - en nagerecht stammen uit dezelfde tijd) Het heeft vast en zeker te maken met de desecularisatie en de centrale plaats van het individu in het wereldbeeld.

(Op de belgische tv is er trouwens een wedstrijd aan de gang over wie aanspraak kan maken op de titel universalis - "Iedereen beroemd" heet het; elke avond ergens tussen 19 en 20u)

In het rijtje past ook mooi het doelpunt van Ronaldo tegen Juventus onlangs, de omhaal waarmee hij bij voor- en tegenstanders daverend applaus oogstte.

Edited by Kraus vonBentinck
typo
Link to comment
Share on other sites

1 hour ago, Kraus vonBentinck said:

Het is overigens best een aardig onderwerp, die virtuositeit en de publieke belangstelling ervoor. Het is een beetje verlengstuk van de Renaissance geworden. In de schilderkunst deed het zich naar ik nu meen voor het het eerst voor in de moderne geschiedenis (de Grieken hadden al enigszins dezelfde voorkeuren en waardering voor talent en uitblinken), maar in de muziek kwam het later ook naar voren en misschien berust de huidige bewondering voor "meesterkoks" (je wordt doodgegooid met kookprogramma's en de topfiguren worden schathemeltjerijk) wel op dezelfde menselijke trekjes. ( De uitvinding van het perspectief en het componeren van een maaltijd - voor- hoofd - en nagerecht stammen uit dezelfde tijd) Het heeft vast en zeker te maken met de desecularisatie en de centrale plaats van het individu in het wereldbeeld.

(Op de belgische tv is er trouwens een wedstrijd aan de gang over wie aanspraak kan maken op de titel universalis - "Iedereen beroemd" heet het; elke avond ergens tussen 19 en 20u)

In het rijtje past ook mooi het doelpunt van Ronaldo tegen Juventus onlangs, de omhaal waarmee hij bij voor- en tegenstanders daverend applaus oogstte.

Componisten die speciaal componeren  om hun virtuositeit ten toon te spreiden hebben niet mijn voorkeur. Britten speelde  prachtig piano en Beethoven/Mozart waarschijnlijk ook in hun tijd, maar deze kunstenaars componeerden niet om hun eigen goede spel te etaleren. Paganini dus wel en ik vind zijn vioolconcerten wel een uitdaging voor goede violisten, maar niet echt inspirerend om te beluisteren. 

Link to comment
Share on other sites

4 hours ago, mumsoft said:

Van Britten heb ik geloof ik nog meer. Die heeft heel wat zelf gespeeld, ook samen met Peter Pears en Rostropowitsj. Die opnames klinken wel een beetje bejaard, maar ze zijn er.

Hoezo gedateerd? Ligt denk ik aan de opnamekwaliteit. Spel is grandioos

https://www.youtube.com/watch?v=40jR8hGXpN4

 

Link to comment
Share on other sites

Zeg ik toch? Maar heb die de laatste tijd niet gedraaid hoor, en bedankt voor die youtube, die zal ik er eens naast leggen voor een vergelijkinkje. Ben eigenlijk druk bezig de laatste strijkkwartetten van Beethoven een beetje te leren kennen. En nu is het Brodsky kwartet op radio 4 met kwartet nr 15 van Sjostakovitsj. Ik heb het er maar druk mee. ^_^

Link to comment
Share on other sites

6 hours ago, mumsoft said:

Even zoeken dan: https://www.volkskrant.nl/archief/de-proms-houden-brittannia-s-eer-hoog~a619141/

Nee, dus. Die Britten niet, de Britten wel ;)

Klopt, het was deze meneer: https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Newman_(impresario) Ik snap ook niet waarom ik dat dacht. Wellicht is hij vaak genoemd tijdens al die Last Nights die ik gezien heb.

Link to comment
Share on other sites

9 hours ago, mumsoft said:

Zeg ik toch? Maar heb die de laatste tijd niet gedraaid hoor, en bedankt voor die youtube, die zal ik er eens naast leggen voor een vergelijkinkje. Ben eigenlijk druk bezig de laatste strijkkwartetten van Beethoven een beetje te leren kennen. En nu is het Brodsky kwartet op radio 4 met kwartet nr 15 van Sjostakovitsj. Ik heb het er maar druk mee. ^_^

Verkeerd gelezen. Die Britten opnames uit de jaren zestig waar hij zelf speelt/dirigeert staan op Decca. Vaak prachtige opnames. Ik heb er veel op vinyl. De opname kwaliteit is uitmuntend. De mooiste is denk ik het War Requiem. Prachtig stuk. Deze cello sonate heb ik ook op cd. Klinkt eigenlijk ook goed. 

Link to comment
Share on other sites

Een paar die me zo te binnen schieten waarbij er maar heel weinig zijn die voor beiden echt bekend zijn, 't is toch 't een of 't ander

pianist componist:
Mompou
Thelonious Monk
Geri Allen
Dave Brubeck,  in de Jazz hoek zijn er honderden die tegen het klassiek idoom aanschurken of andersom, b.v Marsalis, trompet, Jarret piano etc.

componist dirigent:
Tania Leon
Pierre Boulez
Leonard Bernstein
Aaron Copland
Esa-Pekka Salonen
Bright Sheng

componist violist:
Mari Kimura
Fritz Kreisler
Lindsey Stirling
Jean Sibelius (trad niet veel op als violist maar dirigeerde wel veel van z'n eigen werk en ging daarmee op tour)

Edited by Seed7
Link to comment
Share on other sites

36 minutes ago, Seed7 said:

Een paar die me zo te binnen schieten waarbij er maar heel weinig zijn die voor beiden echt bekend zijn, 't is toch 't een of 't ander

In de jazz zijn er veel componisten/spelers die in beide disciplines top zijn. Thelonious Monk, Charlie Parker, Miles Davis, Keith Jarrett, etc etc. Er zijn er tientallen.

Link to comment
Share on other sites

Mooi lijstje, Seed7. Toch denk ik dat het helemaal niet per se het beste is als een componist zijn eigen werk uitvoert. Schoenmaker, blijf bij uw leest, gaat ook hier op. Het voorbeeld van de Beatles en de tribute-bands is niet eerlijk, want we hebben de muziek van de Beatles als eerste gehoord en onthouden. Dan vallen alle replica's tegen, nogal wiedes. Ik heb bv heel veel symfonieën van Sjostakovitsj in tig uitvoeringen, en grijp alsmaar terug op de interpretatie van Barshai. Maar is dat de beste? Geen Kofman, Haitink, Kondrashin? Of Petrenko, Karajan?

 

Link to comment
Share on other sites

Haha, de beste, hou toch op. Hoe kun je in een kunstvorm over beste spreken, welke parameters tellen dan (buiten de zelfingenomenheid en arrogantie van de recensent?)
Hoe kan het bestaan dat de interpretaties door een virtuoos pianist van zijn eigen composities niet als referentie gezien worden. Referentie in de zin van ijkpunt, niet in de zin van mooiste, grootste...?
Gewoon een voorbeeld (alleen het eerste deel!):

en voor het contrast, zelfde pianist andere componist

 

Edited by Seed7
Link to comment
Share on other sites

Create an account or sign in to comment

You need to be a member in order to leave a comment

Create an account

Sign up for a new account in our community. It's easy!

Register a new account

Sign in

Already have an account? Sign in here.

Sign In Now
 Share

×
×
  • Create New...